Tượng Ngũ Vị Tôn Ông Của làng nghề tạc tượng Sơn Đồng còn gọi là Ngũ Vị Tôn Quan là 5 vị đại quan (quan lớn) có vai trò cực kỳ quan trọng trong cùng đồng Tứ Phủ, thánh Mẫu.
Trong những ban thờ Tứ Phủ luôn đặt 5 bức
tượng của ngũ vị tôn ông ở phía trước tượng Ngọc Hoàng thượng đế. Tôn quan đệ nhất ngồi chính giữa, tôn quan đệ nhị, đệ tam, đệ tứ và đệ ngũ ngồi hai bên.
Trang phục của những bức tượng ngũ vị tôn quan lần lượt là đỏ, xanh lá cây, trắng, vàng và xanh tím.
TỨ PHỦ LÀ GÌ?
Tứ phủ là nơi làm cho việc của những quan âm, chư vị thần linh của bốn Miền: Thiên Phủ, địa phủ, thoải phủ, Nhạc phủ
- Thiên phủ ( Màu Đỏ – Mẫu Cửu): Bao gồm những chư vị thần linh cai quản bầu trời.
- Địa phủ (Màu Vàng – Mẫu Liễu) : Bao gồm những chư vị thần linh cai quản vùng đất đai
- Thủy Phủ ( Màu Trắng – Mẫu Thoải): Bao gồm các chư vị thần linh cai quản miền sông nước.
- Nhạc Phủ ( Màu Xanh – Mẫu Thượng ngàn): Bao gồm các chư vị thần linh cai quản miền rừng, sơn lâm
Theo sắp sếp thứ tự của các cụ ngày xưa là: Thiên, địa, thoải, nhạc (vì nhạc xuất hiện sau)
Ngày nay thì trong các khoa cúng và bản chầu văn sắp xếp theo thiết bị kiêu ngạo nhất là tầng Trời, tiếp tới cao nguyên rừng núi, sau đó là vùng sông nước, cuối cùng vùng địa phủ.
- 1. Đệ nhất thượng thiên
- 2. Đệ nhị thượng ngàn
- 3. Đệ tam thoải phủ
- 4. Đệ tứ khâm sai ( Đệ tứ địa phủ)
Như vậy tứ phủ vạn linh là chỉ hầu hết chư thánh của tín ngưỡng thờ mẫu mà đứng đầu là Thánh Mẫu
Như chúng ta biết, những Chư linh của Tứ phủ được phân chia theo vị trí sau đây
1. Bảo hộ dân quốc thánh mẫu:- – Mẫu đệ nhất ( Thiên phủ) danh hiệu Thanh vân công chúa
- – Mẫu đệ nhị ( Nhạc phủ) danh hiệu Lê Mại đại vương
- – Mẫu đệ tam ( Thoải phủ) danh hiệu Xích lân công chúa
- – Mẫu đệ tứ ( Địa phủ) danh hiệu Liễu Hạnh Công chúa
Trong những đền, điện thờ tứ phủ, tam toà thánh dòng được xếp theo thiết bị tự:
- Mẫu đệ nhất: Mẫu Liễu
- Mẫu đệ nhị: chiếc thượng ngàn
- Mẫu đệ tam: loại thoải
2. Phụ vương đại thánh ( Phối thờ)- – Ngọc Hoàng thượng đế ( Thiên phủ)
- – Bát hải long vương ( Thoải phủ)
- – Tản viên Sơn thánh ( Nhạc phủ)
- – Thập diện minh vương ( địa phủ)
3. Hội đồng chúa (Phối thờ)
– Chúa Đệ Nhất Tây Thiên:
– Chúa Đệ Nhị Nguyệt Hồ (Chúa Nguyệt Hồ):
– Chúa Đệ Tam Lâm Thao:
- * Chúa Cà Phê (Địa Phủ) & (Nhạc Phủ)
- * Chúa Long Giao (Nhạc Phủ)
- * Chúa Ngũ Hành Ngũ Phương (Nhạc Phủ)
- * Chúa Thác Bờ (Thoải Phủ)&(Nhạc Phủ)
- * Chúa Mọi (Nhạc phủ)
4. Hình Tượng Ngũ vị tôn quan- Tượng Ngũ vị tôn ông – Tượng Quan lớn đệ nhất thượng thiên: quyền cai Thiên phủ trên trời, là thần làm cho mưa khiến cho gió, là quan trong cung điện Ngọc hoàng, mặc áo màu đỏ
Tên đầy đủ: Đệ Nhất Thượng Thiên Hoàng thái tử Vương Quan
Đền thờ chính tại: Quần thể Đền Đồng Bằng (Xã An Lễ, Quỳnh Phụ, Thái Bình).
Danh hiệu tước phong: Đức thánh Cả, Tôn quan đệ nhất trong Ngũ vị tôn ông, Đào tiên đệ nhất, Điều thất hoàng thái tử Vương quan thượng đẳng tối linh thần, Tham nghị triều chính Vương quan (do vua phong).
Nhiệm vụ: Trực tiếp hầu cận bên nên đền vua cha Bát Hải Động Đình (thuộc đền Đồng Bằng) thay quyền và đại diện cõi nhân gian, thừa hành Tam giới, tâu đối tội phúc nhân danh cõi thượng thiên (trên trời).
Xuất thân: Con trai cả của vua Bát Hải Động Đình, được gọi là ông Lớn, cai quản Thượng Thiên. Tương truyền ông là Tôn quan đại thần trên Đế Đình Thiên Cung.
- Tượng Ngũ vị tôn ông – Tượng Quan Lớn đệ nhị Thượng ngàn: Quyền cai rừng núi Lâm cung, lên rừng xuống biển tâu về Bát hải long vương, ông là vị giám sát trước để đánh trận xông pha, ông mặc áo màu xanh
Là vị quan lớn trang bị 2 xếp trong Ngũ vị tôn ông.
Tên gọi khác: Quan đệ nhị giám sát, Quan to Đệ Nhị Thượng Ngàn.
Đền thờ chính: Bao gồm 2 nơi đó là Đền Quan Giám thuộc Hữu Lũng, Lạng Sơn và Đền Quan Giám thuộc Phố Cát, Thanh Hóa.
Tước phong: Nhạc thần thánh thượng – Đô đài giám sát – Đệ nhị thượng ngàn giám sát chúa thượng thượng đẳng tối linh thần.
Nhiệm vụ: Giám sát quản cai Sơn Lâm, Thượng Ngàn
Xuất thân: Là con vật dụng hai của Vua cha Bát Hải Động Đình Quan Lớn Đệ Nhị Thượng Ngàn. Hay còn gọi là Quan Đệ Nhị Giám Sát (có một số người gọi là Quan Thanh Tra Giám Sát), là con trai vật dụng hai của Vua Cha Bát Hải Động Đình.
- Tượng Ngũ vị tôn ông – Tượng Quan Lớn đệ tam thoải phủ: Là con vua Bát hải long vương, ông mặc áo bào màu trắng, cầm đôi bạch kiếm đi xông pha quỷ thế tà giới
Tên đầy đủ: Đệ Tam Thượng thiên hoàng thái tử vương quan
Tước phong: Thủy tào điển sứ – Đệ tam thủy thần nhạc bệ hạ thượng đẳng tối linh thần.
Nhiệm vụ: cai quản những thanh đồng đạo quan
Đền thờ chính: Quan Lớn Đệ Tam được lập tại Đền Xích Đằng, đền Lảnh Giang, đền Quan Đệ Tam ở gần Đền Đồng Bằng, Đền Quan Lớn Phủ Dầy.
Thân thế: Theo thần tích lưu trữ tại đền Lảnh Giang
- Tượng ngũ vị tôm quan – Tượng Quan lớn đệ Tứ Khâm Sai: Là quan Địa linh quyền cai đất bằng, ông có nghĩa vụ đi khâm sai các vùng dân, giữ an lành nước Việt, ông mặc áo màu vàng
Tên đầy đủ: Quan to Khâm Sai quyền cai tứ phủ
Tước phong: Thiên Hựu chúa thượng thượng đẳng tối linh thần.
Nhiệm vụ: trấn thủ đồng bằng địa linh và ko giáng trần.
Đền thờ chính: Đền thờ Ngài ở đền Mẫu Sinh và đền Thánh Hóa. Đền thờ Ngài còn ở sau đền Đồng Bằng phía đường 10 đi Hải Phòng.
Thân thế: Quan Lớn Đệ Tứ Khâm Sai là quan to đứng hàng thứ tư trong Ngũ vị Tôn Ông, Ngự trên Thiên Đình, biên chép sổ sách sinh tử.
- Tượng ngũ vị tôn quan – Tượng Quan Lớn đệ Ngũ Tuần Tranh: Là quan lớn, mặc áo bào màu xanh biển, cầm thanh long đao to
Tên đầy đủ: Quan Đệ Ngũ Tuần Tranh là một trong 5 ngài
ngũ vị tôn quan
Tước phong: Đệ ngũ tôn quan thượng đẳng tối linh thần Cao Lỗ bệ hạ – Đệ ngũ Tuần Tranh.
Nhiệm vụ: Ngọc Hoàng ban cho Ngài thống lĩnh thiên địa binh, thay quyền tam tứ phủ đại diện cho con người (nhân vi chúa tể), thu chấp kim ngân tài mã, tẩy oan nghiệp sớ cho trần gian.
Đề thờ chính: Đền Ngài được lập ở đền Kỳ cùng Lạng Sơn, Đền Ninh Giang Hải dương và các cửa sông vùng duyên hải.
Thân thế: Quan Lớn Đệ Ngũ Tuần Tranh, hay còn gọi là Ông Lớn Tuần Tranh. Ông là con trai đồ vật năm của Vua Cha Bát Hải Động Đình. Ông cũng giáng dưới thời Hùng Định Vương (Hùng Triều Thập Bát), trong một gia đình ở phủ Ninh Giang (nay là Hải Dương), ông cũng là vị tướng quân tài hoa kiêm lĩnh thuỷ bộ, được giao quyền trấn thủ miền duyên hải sông Tranh