Cách mạng Tháng Tám thành công, Trung ương Đảng phái đồng chí Lê Đức Thọ lên chiến khu đón Chủ tịch Hồ Chí Minh về Hà Nội. Ngày 25/8/1945, Người về đến ngoại thành hà Nội và nghỉ tại thôn Phú Gia, xã Phú Thượng, Tư Liêm. Sau đó Người về ở nhà số 48 Hàng Ngang, Hà Nội.
Tại cuộc họp của Chính phủ lâm thời, theo đề nghị của Người một chính phủ thống nhất toàn quốc thể hiện ở chính sách đoàn kết rộng rãi các tầng lớp nhân dân, các đảng phái yêu nước và những nhân sĩ tiến bộ được thành lập.
Buổi trưa ngày 02/9/1945, tại quảng trường Ba Đình – Hà Nội, trong cuộc mitting của trên 50 vạn nhân dân Hà Nội và vùng lân cận chào mừng Chính phủ, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã thay mặt chính phủ lâm thời đọc bản tuyên ngôn độc lập tuyên bố với nhân dân Việt Nam và thế giới rằng: Nước Việt Nam dân chủ cộng hòa ra đời. Bản tuyên ngôn khẳng định: “Tất cả các dân tộc trên thế giới đều sinh ra và bình đẳng. Dân tộc nào cũng có quyền sống, quyền sung sướng và quyền tự do…
Một dân tộc đã gan góc chống ách nô lệ của Pháp hơn 80 năm nay, một dân tộc đã gan góc đứng về phía Đồng minh chống phát xít mấy năm nay, dân tộc đó phải được tự do, dân tộc đó phải được độc lập!
….Nước Việt Nam có quyền hưởng tự do và độc lập, và sự thật đã thành một nước tự do, độc lập.
Toàn thể dân tộc Việt Nam quyết đem tất cả tinh thần và lưc lượng, tính mạng và của cải để giữ vững quyền tự do và độc lập ấy”.
Tuyên ngôn độc lập do Chủ tịch Hồ Chí Minh viết là sự phát triển của bản yêu cầu mà Ngườ đã gửi cho hội nghị hòa bình ở Véc-xây năm 1919, là sự phát triển của chương trình Việt Minh mà Người soạn thảo năm 1941. Nó là kết tinh những quyền lợi cơ bản và những nguyện vọng tha thiết nhất của dân tộc Việt Nam và nói lên tâm hồn trong sáng, khí phách hào hùng của nhân dân ta.
“Bản tuyên ngôn độc lập là kết quả của bao nhiêu máu đã đổ và bao nhiêu tính mạng đã hi sinh của những người con anh dũng của Việt Nam trong nhà tù, trong trại tập trung, trên những hải đảo xa xôi, trên những máy chém, trên chiến trường.
Bản tuyên ngôn độc lập là kết quả của bao nhiêu hy vọng gắn sức và tin tưởng của hơn 20 triệu nhân dân Việt Nam” (Trần Dân Tiên - Những mẫu chuyện về đời hoạt động của Hồ Chủ Tịch).
Ngày độc lập 02/9/1945 là ngày hội lớn của dân tộc Việt Nam, chấm dứt chế độ thực dân và phong kiến ở nước ta, đồng thời mở ra một kỷ nguyên mới, kỷ nguyên nhân dân ta làm chủ vận mệnh của mình để thực hiện độc lập, tự do và hạnh phúc.
Từ đó ngày 02/9 trở thành ngày Quốc khánh của nước Việt Nam dân chủ cộng hòa, nay là nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam.