Truyện kể dân gian là một bộ phận quan trọng cấu thành nền văn hoá của mỗi dân tộc, so sánh truyện kể dân gian của các dân tộc khác nhau sẽ giúp chúng ta hiểu sâu sắc hơn về đặc điểm và giá trị của truyện dân gian cũng như quy luật sản sinh, diễn biến, lưu truyềncủa nó trong bối cảnh văn hoá dân tộc nói riêng và văn hoá nhân loại nói chung. Type truyện Cô Lọ Lem là type truyện được phổ biến rộng rãi, số lượng dị bản nhiều, nội dung phong phú, kết cấu chặt chẽ và là
type truyện rất đỗi quen thuộc của nhân dân hai nước Trung Quốc Việt Nam. Trên đây là những lý do khiến chúng tôi quyết định chọn đề tài So sánh kiểu truyện Cô Lọ Lem của một số dân tộc miền Nam Trung Quốc với kiểu
truyện Tấm Cám của Việt Nam để nghiên cứu.
0.2 Lịch sử vấn đề
0.2.1 Tình hình nghiên cứu truyện kể dân gian ở Trung Quốc2
Truyện kể dân gian Trung Quốc có bề dày lịch sử lâu dài, khoảng 2.500 năm trước vào thời Chiến Quốc, những ghi chép về “chuyện đầu đường xó chợ” có thể coi đó là văn bản ghi chép truyện kể sớm nhất. Nhưng phải đến những năm đầu của thế kỷ 20, chúng mới được ghi chép và nghiên cứu dựa trên cơ sở khoa học nhân văn.
0.2.2 Tình hình nghiên cứu truyện kể dân gian ở Việt Nam
Truyện kể dân gian được ghi chép từ rất sớm trong các sách cổ như Báo cực truyện, Giao Chỉ ký, Việt điện u linh, Ngoại sử ký v.v…
Vào thế kỉ XIX, XX, việc sưu tầm biên soạn truyện kể dân gian ngày càng được nhiều người chú trọng. Sau Cách mạng tháng Tám, đặc biệt là từ những năm 50 của thế kỷ 20, việc sưu tầm và nghiên cứu truyện dân gian đã được tiến hành một cách khoa học và gặt hái đượcnhững thành quả to lớn.
0.2.3 Tình hình nghiên cứu type truyện Cô Lọ lem ở Trung Quốc, Việt Nam và trên thế giới. Type truyện Cô Lọ Lem là một trong những type truyện nổi
tiếng nhất thế giới, lâu nay đã thu hút được sự quan tâm của nhiều học giả. Ở Trung Quốc, Việt Nam cũng như trên thế giới đã có nhiềuchuyên luận, bài viết về type truyện này.
0.3 Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
Trong luận án này chúng tôi sẽ khảo sát và phân tích lý giải type truyện Cô Lọ Lem dựa trên 47 bản kể hiện đại của các dân tộc sinh sống ở miền Nam Trung Quốc và 31 bản kể của các dân tộc Việt Nam.
0.4 Mục đích của đề tài
Trong luận án chúng tôi sẽ khảo sát kết cấu và nội dung những văn bản hiện đại của type truyện này, phân tích và lý giải những điểm tương đồng và khác biệt giữa các bản kể của hai nước, giúp mọi người hiểu thêm về nội hàm văn hoá hàm chứa trong type truyện này,3
cung cấp một bức tranh tương đối rõ nét về “bộ mặt hiện đại” của type truyện Cô Lọ Lem ở Trung Quốc và Việt Nam.
0.5 Phương pháp nghiên cứu
Với phạm vi nghiên cứu và mục đích nghiên cứu trên, luận án của chúng tôi sẽ sử dụng các phương pháp sau: phương pháp so sánh, phương pháp loại hình lịch sử, phương pháp phân tích tâm lý, phương pháp tự sự học, phương pháp thống kê, phương pháp liên ngành v.v…
0.6 Đóng góp của luận án
Lâu nay giới nghiên cứu văn học dân gian Việt Nam và thế giới đã từng có quan niệm cho rằng Trung Quốc ít có bản kể Cô Lọ Lem lưu truyền, trong luận án chúng tôi đã giới thiệu cho các học giả Việt Nam về 47 bản kể của 15 dân tộc sinh sống tại miền Nam Trung Quốc, trong những bản kể này, có không ít bản kể đến nay vẫn chưa được xuất bản chính thức mà chỉ được lưu giữ trong Nhà văn hoá của các huyện, xã bằng văn bản đánh máy.
Trong luận án chúng tôi cũng tiến hành khảo sát và so sánh type truyện Cô Lọ Lem của Nam Trung Quốc với kiểu truyện Tấm Cám ở Việt Nam, tìm hiểu về nội hàm văn hoá hàm chứa trong type truyện này cũng như nét đặc sắc dân tộc và vùng văn hoá thể hiện trong các bản kể.
Trong mục Tình hình nghiên cứu truyện kể dân gian Trung Quốc ở Phần mở đầu, chúng tôi đã đề kèm nguyên văn tiếng Trung Quốc đằng sau tên các tác giả, tác phẩm và bài viết tiêu biểu, tạo thuận lợi cho những ai quan tâm đến truyện kể dân gian Trung Quốc nói riêng và văn học dân gian nói chung để tra cứu trực tiếp các tác phẩm nguyên văn tiếng Trung. Trong phần Phụ lục của luận án, chúng tôi đã dịch giới thiệu 11 bản kể của 11 dân tộc sinh sống ở4
miền Nam Trung Quốc cũng nhằm cung cấp tư liệu gốc cho những ai quan tâm nghiên cứu về type truyện Cô Lọ Lem sau này.
0.7 Cấu trúc của luận án
Ngoài phần Mở đầu, phần Kết luận, danh mục Tài liệu tham khảo và Phụ lục, luận án gồm 3 chương.
Chương 1: Phác hoạ diện mạo type truyện Cô Lọ Lem ở miền
Nam Trung Quốc và Việt Nam
Chương 2: Những motif chính tương đồng trong type truyện
Cô Lọ Lem ở miền Nam Trung Quốc và ở Việt Nam
Chương 3: Sự khác biệt trong type truyện Cô Lọ Lem ở miền
Nam Trung Quốc và ở Việt Nam
Truyện cổ tích việt nam
Xem chi tiết
tại đây