Người xưa sử dụng đồ đồng để bày biện không gian thờ cúng ra sao?
Đồ thờ cúng bằng đồng thường được hay sử dụng để bày biện không gian bàn thờ tổ tiên, dòng họ, nhà thờ dòng họ, ban thờ trong nhà, với những bức hoành phi câu đối hay vật khí phong thủy bằng đồng đầy ý nghĩa.
Từ thời xưa, mỗi gia đình người Việt Nam đều có bàn thờ tổ tiên. Ngoài ra, còn có nhiều bàn thờ khác như bàn thờ Thổ công (bàn thờ ông Địa), bàn thờ Thánh sư, bàn thờ bà Cô ông Mãnh, bàn thờ Thần Tài, bàn thờ Tiền chủ… Gia đình theo đạo Phật còn có bàn thờ Phật.
Nhưng người có căn đồng có bàn thờ Chư vị, hoặc lập hẳn một ngôi điện tại một gian nhà riêng để thờ. Nhiều gia đình còn lập bàn thờ Quan Trần triều (Hưng Đạo Vương Trần Quốc Tuấn) để ma quỷ sợ uy thần không dám vãng lai phá quấy.
Mỗi bàn thờ có cách bài trí khác nhau, nhưng tựu chung đều có bình hương, bài vị, ống hương, đèn dầu, đèn điện hoặc nến… sử dụng những đồ đồng đơn giản để trang trí và bày biện.
Bài trí bàn thờ tổ tiên
Bàn thờ tổ tiên là bàn thờ chính trong mỗi gia đình Việt, người ta còn có sự phân biệt giữa nhà thờ họ và nhà thờ trong từng gia đình.
Bài trí bàn thờ họ với các vật phẩm đồ đồng:
Tất cả con cháu cùng một dòng họ lập chung một bàn thờ vị Thủy tổ, gọi là Từ đường của dòng họ. Ngày xưa,các bài vị được viết bằng chữ Hán. Nhiều dòng họ không có nhà thờ riêng thì xây một đài lộ thiên dựng bia đá, tên thụy, hiệu các tổ tiên. Mỗi khi có giỗ tổ, hoặc có tế tự của một chi họ, thì cả họ hoặc riêng chi họ đó ra đài lộ thiên cúng tế. Đài lộ thiên này là nơi để cúng tế, hoặc tổ chức các trò vui trong ngày giỗ tổ dòng họ hoặc một chi họ. Cúng tế xong sẽ về nhà tộc trưởng hoặc trưởng chi cùng ăn uống. Những dòng họ lớn, giàu có thường tổ chức trò vui vào đêm hôm Tiên thường.
Có nhiều họ có nhà thờ riêng với bàn thờ Thủy tổ để cho chi trưởng nam đời đời giữ hương hỏa, và chỉ khi nào ngành trưởng không có con trai nối dõi thì việc cúng bái mới chuyển sang chi dưới.
Có họ, ngoài bàn thờ Thủy tổ chung, con cháu thay nhau thờ tổ ở nhà riêng của mình. Song đó chỉ phù hợp với những người đi xa quê hương, không thuận tiện dự ngày giỗ tổ hàng năm và lễ tổ trong dịp tết được. Liên hệ ngay để được tư vấn mua vật phẩm đồ thờ cúng cho bàn thờ họ.
Nhà thờ chi được bái trí như thế nào
Nhiều họ lớn chia thành nhiều chi. Mỗi chi lại đông con cháu nên ngoài việc tham gia ngày giỗ tổ toàn họ còn có ngày giỗ tổ riêng của chi họ. Các chi đều có nhà thờ riêng, gọi là bản chi từ đường.
Hiện nay, trên bàn thờ nhiều gia đình ở nông thôn vẫn còn đặt bức hoành phi mang dòng chữ nói rõ đó là từ đường của chi họ nào. Từ đường có nghĩa là nhà thờ. Trên bàn thờ này có bài vị của ông tổ, nên gọi là Thuần chủ bản chi. Thần chủ này cũng như Thàn chủ của Thủy tổ họ sẽ được thờ mãi mãi.
Người trong chi họ có dành một số ruộng để lấy hoa lợi cúng giỗ, ruộng này gọi là Kỵ điền.
Bài trí bàn thờ gia đình với những đồ cúng bằng đồng
Bàn thờ riêng của từng gia đình còn gọi là Gia từ, hay bàn thờ Gia tiên. Những gia đình giàu có mới xây nhà thờ riêng cho gia đình. Còn phần lớn, bàn thờ gia tiên được thiết lập ngay ở gian giữa nhà chính.
Những người con thứ không cần phải có bàn thờ gia tiên vì không phải cúng giỗ, nhưng vì lòng thành kính với tổ tirn, họ vẫn lập bàn thờ để cúng vọng.
Gia Phả dòng họ
Là cuốn sổ được cất giữ trong nhà thờ họ, ghi chép thế thứ trước sau của tổ tiên, và các thế hệ nối tiếp từ đời này qua đời khác. Cuốn sổ đó được gọi là cuốn gia phả. Ngày sưa, gia phả được dùng bằng giấy sắc, viết rất rõ ràng, nắn nót để tỏ lòng thành kính đối với tổ tiên, thường được đặt trong khám hoặc trong một lớp riêng để trên bàn thờ. Gia phả còn có thể được chép hoặc in sao thành nhiều bản cho mỗi chi họ một bản để con cháu hiểu rõ về tổ tiên mình.
Trong gia phả, mỗi vị tổ tirn đều được ghi những dòng trích ngang, ngày tháng sinh tử, tên họ, chức tước, có khi còn ghi cả tính tình, sở thích của các vị lúc sinh thời. trong đó còn ghi rõ vị nào tên gì, sinh ra những ai, ngành trưởng, ngành thứ là những ai.
Trong gia phả ghi chép đầy đủ cả công trạng của tổ tirn, sinh ở đâu, táng ở đâu, được nơi nào thờ phụng làm phúc thần hay thành hoàng làng đối với những người đã từng là công thần, có công với dân với nước.
Hoành phi bằng đồ đồng và ý nghĩa
Trong các nhà thờ họ đều treo một tấm biển gỗ nằm ngang phái trên mặt trước cửa bàn thờ. Chiều ngang tấm biển ăn suốt gian nhà, dài khoảng 3 thước, rộng khoảng 1 thước đến 1 thước hai. Trên tấm biển đó khắc những chữ lớn, thường chỉ khắc được từ 3 đến 4 chữ là cùng. Tấm biển đó được gọi là bức hoành phi. Bức hoành phi thường được làm trên nền gỗ hương trầm, pơ mu… và các chữ được dát đồng rất đẹp. Click vào sản phẩm để xem các vật phẩm hoành phi bằng đồng đầy tinh tế.
Bức hoành phi thường được sơn son thếp vàng, sơn đen chữ đỏ hoặc vàng hay chữ khảm xà cừ. Có gia đình lại thích cầu kỳ làm bức hoành phi theo hình thức cuốn thư rất đẹp. Nhà không có điều kiện có thể làm hoành phi bằng gỗ thường, hoặc tấm cót ép, đóng nẹp vuông vắn, dán lót tấm giấy đỏ, viết Đại tự thay cho bức hoành phi. Ý nghĩa của đại tự viết trên hoành phi mang nội dung ca tụng công đức của tổ tiên hoặc tỏ lòng kính trọng của con cháu đối với tổ tiên như:
- Kính như tại: có nghĩa là con cháu kính trọng tổ tiên, như tổ tiên luôn luôn tại vị trên bàn thờ.
- Phúc mãn đường: Có nghĩa là gia đình đầy đủ phúc đức
- Bách thế bất thiên: bao giờ con cháu ăn ở cũng đúng mực, không thiên lệch.
- Trên bức hoành phi có ghi niên hiệu năm làm vào mùa, tháng nào.
Câu đối bằng đồng hai bên và ý nghĩa
Ở hai cột phái trước bàn thờ hoặc trên tường thường được treo mỗi bên một câu đối. Nhà khá giả thường viết câu đối sơn son thếp vàng hay sơn đen khảm xà cừ. Còn nhà nghèo thường chỉ viết câu đối trên giấy hồng. Nói chung, các bức hoành phi hay câu đối đều được viết bằng chữ Hán. Nhưng cũng có gia đình viết cả câu đối và hoành phi bằng chữ nôm. Cũng như bức hoành phi, nội dung câu đối với tổ tiên hoặc ca tụng công đức của tổ tiên hoặc ca tụng công đức của tổ tiên, ví như:
Tổ tông công đức thiên nhiên thịnh
Tử hiếu tôn hiền vạn đại xưng
Có nghĩa là:
Công đức tổ tông nghìn năm thịnh
Hiếu hiền con cháu vạn đời ngay
Hay câu đối treo ở một gia đình mà ông cha xưa có công với nước:
Tổ tiên phương danh lưu quốc sử
Từ tôn tính học kế gia phong
Đại ý là:
Tiên tổ danh thơm ghi sử nước
Cháu con cố gắng học nói cơ nhà
Hoành phi câu đối là những vật phẩm thờ cúng không thể thiếu trong các gian thờ dòng họ. Gọi ngay cho chúng tôi để được tư vấn chọn lựa những mẫu vật phẩm đồ đồng thờ cúng phù hợp nhất cho nhà bạn.
Sắp đặt bàn thờ người mới qua đời bằng những vật dụng đồng tất yếu
Những người mới qua đời không được thờ chung với bàn thờ gia tiên, mà phải lập bàn thờ riêng ở gian bên. Bàn thờ người mới chết sơ sài hơn bàn thờ gia tiên, chỉ có bàn hương một bệ dài, lọ hoa và bài vị. Ngày nay, ngoài bài vị còn có bức chân dung hoặc bức tượng người quá cố. Bàn thờ riêng này có treo các bức trướng, câu đối của gia chủ hoặc của bạn bè thân hữu phúng viếng.
Thờ bà cô, ông mãnh là thế nào và nên thờ cúng ra sao?
Theo quan niệm của người Việt Nam, bà cô, ông mãnh là những con cháu trong gia đình chết sớm, chưa vợ,chưa chồng,chưa con gặp giờ linh trở nên linh thiêng. Sự linh thiêng này gia chỉ biết được qua sự báo mộng của người đã khuất, được những người trong gia đình xác nhận qua một vài hiện tưởng kỳ lạ xẩy ra trong gia đình sau khi người này chết.
Thực tế, bà cô, ông mãnh chết ngoài ba năm cũng được thờ chung trên bàn thờ tổ tiên, nhưng vì tuổi nhỏ, không dám về hưởng lễ với các cụ trên một bàn thờ chung, cũng giống như trên trần thế, ngày giỗ tết, con trẻ không được ngồi chung, ngang hàng với người lớn. Vì vậy, bàn thờ bà cô, ông mãnh thường được đặt dưới gầm hương án của bàn thờ tổ tiên.
Bàn thờ này rất đơn giản, chỉ có một chiếc bệ đặt trên bài vị. Thậm chí, nhiều gia đình không có cả bài vị. Trước bài vị là một bình hương nhỏ, có một vài ba chiếc đài để đặt ly rượu, đĩa trầu cau, tách nước khi cúng, một cây đèn nhỏ. Những gia đình có nhiều bà cô, ông mãnh được thờ chung một bàn thờ với một bát hương riêng.
Gặp lúc gia đình có trẻ nhỏ khó ở, người ta thường khấn xin bà cô, ông mãnh phù hộ cho đứa trẻ ốm đau được mau khỏi. Khi cúng bà cô, ông mãnh, gia trưởng chỉ lâm râm khấn, không lễ vì bà cô ông mãnh thuộc hàng cháu con.
Ý nghĩa đồ tự khí bằng đồ đồng
Cái tam sơn: tượng trưng cho tam giác
Cái lư hương tròn: tượng trưng cho bàn thái cực
Hương được thắp lên: tượng trưng cho các vì tinh tú
Đội đèn: tượng trưng nhật nguyệt quang minh
Lo hoa: thường là lọ lục bình (bình hình lục giác) tượng trưng cho cái tâm không, tức lục căn thanh tịnh.