Theo TS Đào Minh Tuấn – Trưởng khoa Hô hấp," hen phế quản chiếm khoảng gần 5% lượt các cháu đến BV khám do các bệnh hô hấp chung. Cứ 10 bệnh nhi hen, lại có 3 cháu phải nhập viện vì các cơn hen phế quản nặng. Nếu có một biểu đồ về bệnh nhi hen thì có thể thấy rõ, hen phế quản trẻ em đang ngày càng gia tăng.". Ông nói “hiện nay bệnh hen là gánh nặng cho xã hội do chi phí điều trị cao .Hàng năm chi phí điều trị bệnh hen cao hơnLàm thế nào để phát nào hiện ra con mình bị hen?
-Hen phế quản có tể xảy ra ở bất kỳ lứa tuổi nào và thường bắt đầu khi trẻ từ 2 – 10 tuổi. Tỉ lệ mắc bệnh ở trẻ có bố hoặc mẹ bị hen phế quản cao hơn nhiều so với trẻ không có bố hoặc mẹ mắc bệnh. Nếu cả bố mẹ đều bị hen thì đến 60% con của họ sẽ bị hen.
a. Làm thế nào để phát nào hiện ra con mình bị hen?
-Các triệu chứng thông thường của hen phế quản:
-Ho dai dẳng, đặc biệt nặng hơn về đêm.
-Thở khò khè.
-Thở gắng sức.
-Nặng ngực ở trẻ lớn.
Ở trẻ nhỏ, nhiều khi tình trạng co thắt phế quản chỉ biểu hiện duy nhất bằng những cơn ho giống như ho gà nhưng lúc hít vào không thấy ồn ào, đôi khi lẫn lộn giữa cơn ho có tiếng rít.
Hen trẻ em cũng có thể biểu hiện dưới dạng viêm phế quản khó thở. Khi khó thở và ho nhiều, dịch tiết ra. Không giống như hen kinh điển ở người lớn, cơn hen ở trẻ em bắt đầu và kết thúc không đột ngột.
Hen gắng sức: Kiểu hen này thường xuất hiện sau gắng sức như khi trẻ leo cầu thang, chạy nhảy, cười đùa nhiều.
-Cơn hen thường xuất hiện sau một đợt nhiễm trùng đường hô hấp do virus hoặc vi khuẩn, khi thay đổi thời tiết trong những đợt chuyển mùa, hay xuất hiện do hít phải bụi, hơi khói của bếp than, khói thuốc lá, lông súc vật, phấn hoa hoặc khi trẻ gắng sức như chạy, đùa nghịch,… Có những trường hợp cơn hen xuất hiện sau khi trẻ ăn một số thực phẩm dễ gây dị ứng như tôm, cua, cá biển, trứng, sữa,…
b. Hen phế quản được chia làm 4 mức độ và ở mỗi mức độ, trẻ có những biểu hiện khác nhau:
- Mức độ 1 (có cơn hen ngắt quãng nhẹ): thỉnh thoảng mới xảy ra và các triệu chứng thường xảy ra vào ban ngày dưới 1 tuần/lần, trẻ vẫn hoạt động bình thường.
- Mức độ 2 (cơn hen dai dẳng nhẹ): xảy ra ở cấp độ nhẹ, triệu chứng hen xuất hiện ban ngày dưới 1 tuần/lần.
- Mức độ 3 (cơn hen dai dẳng trung bình): các triệu chứng xảy ra hàng ngày, cơn hen gây ảnh hưởng đến các hoạt động của trẻ.
- Mức độ 4 (cơn hen dai dẳng nặng): các triệu chứng xảy ra thường xuyên và kéo dài, hạn chế các hoạt động thể lực của trẻ và thường xuất hiện cơn hen vào ban đêm.
Triệu chứng của
hen phế quản là ho dai dẳng, đặc biệt nặng hơn về đêm; thở khò khè, thở gắng sức; nặng ngực ở trẻ lớn. Còn ở trẻ nhỏ, nhiều khi tình trạng co thắt phế quản chỉ biểu hiện duy nhất bằng những cơn ho giống như ho gà nhưng lúc hít vào không thấy ồn ào, đôi khi lẫn lộn giữa cơn ho có tiếng rít.
-Hen trẻ em cũng có thể biểu hiện dưới dạng viêm phế quản khó thở. Khi khó thở và ho nhiều dịch tiết ra, không giống như hen kinh điển ở người lớn, cơn hen ở trẻ em bắt đầu và kết thúc không đột ngột.
-Hen gắng sức là kiểu hen thường xuất hiện sau những hoạt động gắng sức như: khi trẻ leo cầu thang, chạy nhảy, cười đùa nhiều.
-Những trường hợp hen ác tính, các cơn hen liên tiếp xảy ra hàng ngày, thường nặng hơn về chiều và đêm. Trẻ bị mắc bệnh hen thường khó thở, không sốt, không lây. Bệnh hen tiến triển rất thất thường; một số trường hợp ổn định sau khi trẻ trên 5 – 6 tuổi, nhưng một số khác sau 15 năm bị hen lại, thậm chí sau 20 – 30 năm. Nếu bệnh được phát hiện sớm và được điều trị dự phòng hiệu quả thì sẽ làm giảm đáng kể tần suất hen khi lớn, nhất là các thể hen nặng.
c. Khi trẻ lên cơn hen cấp :
đưa trẻ ra chỗ thoáng, không khí trong lành; cho uống nhiều nước hoặc hít hơi nước làm đờm loãng ra sẽ dễ thở. Nếu trẻ lên cơn hen nhẹ, dùng các thuốc giãn phế quản tác dụng nhanh như: Ventolin, Atrovent, Bricanyl,… Các loại thuốc này có thể dùng ở dạng khí dung, bình xịt định liều, thuốc dạng viên hoặc siro. Liều lượng thuốc dùng tùy theo lứa tuổi và cân nặng của trẻ, nhưng phải theo sự hướng dẫn của bác sĩ. Nếu cơn hen nặng phải đưa trẻ đến cơ sở y tế ngay. Bệnh hen phải chữa trị lâu dài, các cơn hen không giống nhau, có thể một năm xảy ra đôi lần, nhưng cũng có thể xảy ra nhiều lần trong một tháng, ảnh hưởng tới việc học hành và cuộc sống lâu dài của trẻ.
d. Bệnh hen đối với các nước:
Trên thế giới có 300 triệu người mắc bệnh hen, 20 vạn ca tử vong do hen.
Tần suất hen ngày càng gia tăng, đặc biệt ở trẻ em, dao động từ 1,4-30% tùy theo vùng địa lý dân cư, chủng tộc. Tần suất hen cao nhất ở Úc 29,4%, New Zealand 30,2%, tại Việt Nam, tỷ lệ hen trẻ em khoảng 7-11,4%.
e. Những trường hợp hen ác tính:
Các cơn hen liên tiếp xảy ra hằng ngày, thường nặng hơn về chiều, đêm, không đáp ứng với các thuốc giãn phế quản ở liều thường dùng.
Những yếu tố nào làm khởi phát cơn hen của trẻ
-Thời tiết và nhiệt độ thay đổi đột ngột.
-Cảm cúm/nhiễm trùng đường hô hấp.
-Gắng sức (tập thể dục, nô đùa, khóc, xúc cảm quá mức).
-Khói thuốc lá, khói than.
-Mạt bụi nhà.
-Phấn hoa.
-Nấm mốc.
-Vảy, da, lông thú vật.
-Chất phụ gia trong thực phẩm và các chất bảo quản thực phẩm.
-Một số loại dược, mỹ phẩm.