Ngày nay nhu cầu dịch thuật công chứng chữ ký đang phát triển nợ rộ, đem lại nhiều công việc thuân lợi cho nghề
dịch vụ phiên dịch, dịch thuật.
Tuy nhiên, do quy định của pháp luật về tiêu chuẩn, điều kiện của người dịch còn đơn giản nên Hà Nội hiện đang gặp rất nhiều khó khăn trong việc quản lý người dịch, đặc biệt là chất lượng bản dịch.
Tại buổi làm việc với Đoàn khảo sát của Ủy ban Pháp luật Quốc hội về việc thực hiện pháp luật về công chứng chứng thực trên địa bàn Hà Nội diễn ra ngày 8-4, Hà Nội đã kiến nghị Dự thảo Luật Công chứng (sửa đổi) cần quy định chặt hơn tiêu chuẩn người dịch công chứng, chứng thực.
Khó kiểm soát chất lượng bản dịch.
Người dịch không bắt buộc phải là cộng tác viên dịch thuật mà chỉ cần là người thông thạo tiếng nước ngoài cần dịch và có bằng cử nhân ngoại ngữ. Điều này tuy tạo thuận lợi cho người dân trong việc lựa chọn người dịch song chất lượng bản dịch cũng như lợi ích của người yêu cầu dịch thuật không được đảm bảo.
Trong khi đó khoản 2, Điều 18, Nghị định 79/2007/NĐ-CP dù đã quy định người dịch phải cam đoan và chịu trách nhiệm về tính chính xác của bản dịch nhưng lại chưa có chế tài ràng buộc. Cộng thêm trong việc chứng thực chữ ký người dịch của cán bộ chứng thực mới dừng lại ở chứng thực chữ ký người dịch đã dẫn đến chất lượng bản dịch còn nhiều bất cập.
Một số người dịch không có bằng cấp, hoặc bằng cấp giả mạo nên tình trạng nhầm lẫn, dịch sai, không đầy đủ, chính xác về ngữ pháp rất nhiều. Thậm chí có trường hợp dịch sai hoàn toàn với bản gốc do người dịch bất cẩn, không đối chiếu với bản gốc hoặc chủ quan.
Những vấn đề này ảnh hưởng không nhỏ đến lợi ích của người cần dịch mà còn ảnh hưởng đến các cơ quan nhà nước, thậm chí cả hệ thống cơ quan ngoại giao, xuất nhập cảnh. Đã không ít lần các cơ quan đã có công văn phản hồi về chất lượng bản dịch.
Cần kiểm tra trình độ người làm
dịch vụ dịch thuật?
Đại diện Sở Tư pháp Hà Nội cho hay, mặc dù thời gian qua các cơ quan chức năng của Hà Nội đã thực hiện nhiều biện pháp siết chặt quản lý đối với cộng tác viên cũng như các doanh nghiệp dịch thuật nhưng với số lượng hàng trăm doanh nghiệp đang hoạt động về lĩnh vực dịch thuật trên địa bàn thì việc quản lý các doanh nghiệp này là không đơn giản. Hiện thủ tục cấp phép cho một doanh nghiệp với ngành nghề kinh doanh là dịch thuật khá dễ dàng do dịch thuật không phải là ngành nghề kinh doanh có điều kiện nên chủ doanh nghiệp không cần có chứng chỉ hành nghề. Sở Kế hoạch - đầu tư cũng chỉ có chức năng xem xét hồ sơ và cấp giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh đối với các doanh nghiệp đủ điều kiện còn việc quản lý hoạt động của các đơn vị này thì do các cơ quan chuyên môn khác chịu trách nhiệm.
Ngoài ra, các cá nhân hoạt động không nằm dưới sự quản lí của cơ quan nào cũng hoạt động dựa trên sự thỏa thuận với người có nhu cầu dịch. Thù lao tùy theo sự thỏa thuận, cho nên người cần dịch đôi khi phải trả giá cao hơn so với mặt bằng chung.
Để khắc phục tình trạng kể trên, Hà Nội đề xuất, việc sửa đổi Luật Công chứng cần có các quy định cụ thể về tiêu chuẩn, điều kiện của người dịch; trách nhiệm của tổ chức hành nghề dịch thuật, người dịch thuật. Theo bà Nguyễn Thị Ánh Hồng, Phó Trưởng phòng Tư pháp quận Ba Đình, “cán bộ Tư pháp rất khó khăn trong việc kiểm tra tiêu chuẩn người dịch do chưa có quy định hướng dẫn cụ thể.
Việc kiểm tra khả năng “thông thạo tiếng nước ngoài” của người dịch hiện chỉ được xem xét căn cứ trên bằng cử nhân ngoại ngữ của họ trong khi nhiều trường hợp người dịch chỉ có các chứng chỉ ngoại ngữ như TOEFL, IELTS. Dù thực tế đây là những chứng chỉ quốc tế có giá trị, có độ tin cậy cao chứng minh được khả năng “đọc thông viết thạo” của người dịch, cán bộ Tư pháp vẫn phải từ chối việc chứng thực”. Việc có một Hội đồng kiểm tra trình độ
dịch vụ phiên dịch,dịch thuật (do Bộ Tư pháp thành lập) để kiểm tra trình độ dịch thuật người dịch vì vậy hết sức cần thiết. Trên cơ sở kết quả kiểm tra, Bộ Tư pháp lập và công bố danh sách, thông báo công khai cho các cơ quan, tổ chức và người dân biết.
Bên cạnh việc kiểm tra trình độ người dịch, nhiều ý kiến cũng đề nghị Luật Công chứng sửa đổi cần quy định cụ thể, rõ ràng về những loại văn bản, giấy tờ nào không được dịch và không được chứng thực chữ ký người dịch; quy định rõ thẩm quyền và trình tự thủ tục thu hồi, hủy bỏ các bản dịch đã được chứng thực chữ ký người dịch nhưng phát hiện có sai sót về nội dung dịch thuật hoặc các bản dịch có bản gốc là các giấy tờ giả mạo mà người dịch và người chứng thực chữ ký không phát hiện ra.