Tại sao con người tin những điều kỳ quặc và 8 cách để thay đổi tâm trí của họ
rubiru > 12-05-2012, 03:08 AM
Tham khảo
Why People Believe Weird Things and 8 Ways to Change Their Minds
Tất cả những thông tin sai đến từ đâu, tại sao mọi người tin nó và làm thế nào có thể thay đổi niềm tin của họ?
(dựa theo 1 bài báo của giáo sư Stephan Lewandowsky và cộng sự).
Thông tin sai đến từ
1. Những tin đồn và tiểu thuyết
Con người yêu những câu chuyện giật gân, gây xúc động mạnh. Họ thích truyền những câu chuyện bịa đặt làm người nghe rất hạnh phúc, ghê tởm, phẫn nộ hoặc sợ hãi: bất kỳ điều gì gây ra 1 phản ứng cảm xúc mạnh mẽ.
Những câu chuyện trung tính, có thể có nhiều khả năng là sự thật, nhưng nhàm chán hơn, và do đó nhận được ít sự chú ý.
Kỳ lạ hơn, mọi người từng cho thấy họ tin vào những điều họ từng đọc được trong những tiểu thuyết. Điều này là sự thật khi:
Chúng rõ ràng là những tiểu thuyết,
và khi chúng được cho biết tiểu thuyết chứa những thông tin sai,
và khi những sự kiện thực tế tương đối nổi tiếng.
Điều này có thể 1 phần vì những phòng vệ của mọi người có xu hướng trở nên thấp hơn kho họ tiêu thụ những sản phẩm giải trí phổ biến.
2. Những nhà chính trị
Tất cả chúng ta có thể đều biết rằng những chính trị gia sẽ nói bất kỳ điều gì để được bầu, nhưng chúng ta có thể phân biệt được giữa sự thật và những lời nói dối mà họ nói không?
Các nghiên cứu phát hiện thấy, trong thực tế, mọi người thấy rất khó khăn để nói được sự khác nhau. Có vẻ như biết các chính trị gia nói dối không ngăn được mọi người tin vào những lời dối trá đó.
3. Giới truyền thông
Những nguồn thông tin sai thông thường ở giới truyền thông quá đơn giản và nhu cầu về sự cân bằng.
Nhu cầu về sự cân bằng là 1 điều thú vị vì bản thân những vấn đề không phải lúc nào cũng "cân bằng". Ví dụ, hơn 95% các nhà khoa học thời tiết đều đồng ý rằng Trái đất đang nóng lên do khí thải nhà kính, nhưng bạn sẽ không biết điều đó từ nhiều cuộc tranh luận về vấn đề này trên truyền thông, bị làm cho hạn chế vì nhu cầu mang đến 1 quan điểm 'cân bằng'.
4. Mạng Internet
Có rất nhiều điều tốt đẹp khi nó về mạng Internet, nhưng nó vẫn là 1 nguồn của những thông tin sai.
Thêm nữa, con người có xu hướng tìm kiếm những thông tin nhằm xác nhận, củng cố những quan điểm họ đang có. Và điều này trở nên dễ dàng hơn nhiều trong hiện tại khi mạng Internet mang đến rất nhiều quan điểm.
Tại sao con người tin những thông tin sai
Những điều dối trá và thông tin sai đang trôi nổi ở khắp mọi nơi. Nhưng nếu tất cả chúng ta đều biết rằng những chính trị gia, giới truyền thông và mạng Internet đôi lúc nói dối, thì làm thế nào 1 số người vẫn tin chúng?
Vấn đề là cách thức con người tin (hoặc không tin) điều gì đó về cơ bản là kỳ quặc. 1 số người thực sự không buồn kiểm tra những sự kiện, cơ sở lập luận đó; hầu hết mọi người sử dụng những đường tắt tâm lý:
1. Cảm thấy nó đúng? Những thông tin mới có phù hợp với những điều tôi đã tin không? Ví dụ, 1 người theo Đảng cộng hoà nhiều khả năng sẽ chấp nhận những lời nói dối về nơi sinh của tổng thống Obama vì lời nói dối đó tiện lợi.
2. Nó có lý không? Những điều dễ hiểu thì dễ tin hơn. Tâm trí con người cự tuyệt những thứ phức tạp, tự bảo vệ nó bằng cách nói rằng : oh, nó có thể là 1 lời nói dối (xem: 6 nghiên cứu khẳng định sức mạnh của sự đơn giản).
3. Nguồn có đáng tin không? Những người có vẻ uy quyền, như những người có vị trí quyền lực, có nhiều khả năng được tin tưởng hơn. Ví dụ, các bác sĩ có thể tạo ra sự tàn phá bằng cách đưa ra lời khuyên tồi nơi công cộng vì mọi người có xu hướng tin họ.
4. Những ai khác cũng tin nó? Con người thích hoà hợp với "bầy đàn". Con người cũng có thành kiến vốn có nghĩ rằng hầu hết mọi người đều nhất trí với họ, ngay cả nếu trong thực tế, mọi người không như vậy.
Nhưng điều này vẫn chưa giải thích được tại sao mọi người tiếp tục tin vào những điều kỳ quặc, ngay cả sau khi nó được chứng minh với họ là sai lầm. Ngay cả khi thông tin sai hoàn toàn được rút lại và những người liên quan thừa nhận đó là những lời dối trá, thì vẫn rất khó để giết chết thông tin sai.
1 lý do dựa trên cách hoạt động của trí nhớ: chúng ta có xu hướng thấy dễ dàng hơn nhiều khi nhớ lại ý chính của mọi điều hơn là những chi tiết chính xác. Thường thì điều này là thuận tiện vì nó có nghĩa là chúng ta có thể học những điều cụ thể, nói rằng nấu thịt bò làm nó dễ tiêu hoá hơn, và khái quát nó thành sự thật là nấu nướng làm nhiều thức ăn ngon hơn.
Mặt hạn chế của điều này là mọi người dễ dàng nhớ lại ý chính của 1 số thông tin sai và quên rằng họ nghe thông tin đó từ 1 nguồn hoàn toàn không đáng tin.
8 cách chống lại thông tin sai
Vậy, có thể tiêu diệt những thông tin sai không? Lewandowsky và các cộng sự nói có, nhưng rất khó và bạn sẽ cần sự giúp đỡ từ 8 kỹ thuật tâm lý:
1. Nhiều hơn sự thật
Thay đổi tâm trí mọi người không chỉ là nói với họ rằng họ đã sai. Để bị thuyết phục, mọi người cần nghe 1 sự thay thế giải thích tại sao 1 số điều xảy ra, chứ không chỉ giải thích thông tin sai là sai. Lý tưởng hơn, bạn cũng nên giải thích những động cơ cho những lời nói dối.
2. Ngắn gọn và êm dịu
Sự giải thích thay thế không nên quá phức tạp. Nó càng ngắn gọn, nó càng hiệu quả. Đưa ra quá nhiều lời giải thích và mọi người sẽ bịt tai. Chỉ cần 1 vài sự thật nổi bật.
3. Đừng lặp lại những điều hoang đường
Tránh lặp lại điều hoang đường. Nhớ rằng mọi người thấy dễ dàng nhất trong việc nhớ lại ý chính của mọi điều. Nếu bạn liên tục lặp lại điều hoang đường, bạn đang tự làm hại mình.
4. Nói về 1 số thông tin sai
Bạn sẽ phải lặp lại điều hoang đường 1 lần, để mọi người biết những gì bạn đang nói về. Vì vậy, nói cho họ biết trước rằng có thông tin đang gây hiểu lầm.
5. Sự thật, sự thật, sự thật
Liên tục lặp lại sự thật. Sức mạnh của việc lặp đi lặp lại để ảnh hưởng đến mọi người là rõ ràng. Xem: Ảo tưởng của sự thật.
6. Tấn công nguồn của thông tin
Nguồn của thông tin sai là gì? Làm sao họ biết? Khuyến khích mọi người trở nên đa nghi 1 chút có thể có lợi.
1 trong những thách thức ở đây là mọi người có xu hướng tin những người nói những điều phù hợp với thế giới quan của họ. Do đó bạn cần...
7. Khẳng định thế giới quan
Nói với mọi người những điều họ không muốn nghe là 1 hành động cân bằng. Bạn có thể làm điều này bằng cách bố trí mọi điều trong thế giới quan của người nghe.
8. Khẳng định bản sắc
1 cách khác để tránh sự kháng cự tự nhiên của mọi người trước những sự thật họ thấy khó chịu là khẳng định bản sắc của họ. Bạn có thể gián tiếp làm mọi người nghĩ về những điều quan trọng đối với họ như gia đình, bạn bè và những lý tưởng.
Nghiên cứu cho thấy điều này giúp mọi người xử lý với sự không nhất quán giữa những niềm tin của họ và những thông tin mới xung đột với nó.
Nguồn: spring.org.uk