Phó giám đốc điều hành một CTCK lớn có nhiều kinh nghiệm trong tham mưu cổ phần hóa, IPO san sẻ như vậy và cho biết thêm, để đi đến chấm dứt một thương vụ tư vấn cổ phần hóa, IPO cho một tập đoàn hoặc một tổng công ty lớn, nhà tham vấn phải mất cả năm trời với rất nhiều công sức, nhưng mức phí thu được chỉ vài trăm triệu đồng, nhiều cũng chỉ vài tỷ đồng do bất cập của cơ chế tính phí tham vấn cổ phần hóa, IPO.
Theo quy định hiện hành, chi phí cổ phần hóa tính theo giá trị DN, với mức chi không quá 500 triệu đồng đối với các DN có giá trị trên 100 tỷ đồng. Trường hợp cổ phần hóa tập đoàn, tổng công ty, thì Ban chỉ đạo cổ phần hóa vắng cơ quan có thẩm quyền nếu vượt mức quy định.
“Vì chẳng mấy lời lãi, nên Công ty xác định dự tham vấn cổ phần hóa, IPO cho vài DN lớn, coi đây là một hình thức đầu tư để làm hình ảnh, chứ tính chi li thì chẳng thu được ích lợi gì đáng kể…”, vị lãnh đạo CTCK trên chia sẻ.
Tìm hiểu của Đầu tư Chứng khoán cho thấy, các CTCK nhỏ muốn có nhiều việc, nhưng rất khó ký được các hợp đồng tham mưu cổ phần hóa, IPO vì các DN quy mô lớn thường thích thuê các CTCK lớn. Ngược lại, các CTCK lớn, uy tín đang phải nói lời khước từ tham vấn cổ phần hóa, IPO với nhiều công ty, vì mức phí thu được bọt bèo; song song, không có triển vọng kiếm thêm giá trị gia tăng.
Khẩu vị tham mưu cổ phần hóa, IPO ưa chuộng của các CTCK lớn là tụ hợp tư vấn cho các tập đoàn, tổng công ty lớn. Điều này mang lại thời cơ “kiếm thêm” cho nhà tham mưu nếu tương trợ đối tác IPO đắt hàng. Hơn nữa, các DN lớn có rất nhiều công ty con, công ty kết liên, các CTCK có cơ hội cung cấp dịch vụ tham mưu cho các đơn vị thành viên.
“Làm mềm” cơ chế phí tham mưu
Để chống ế cho các đợi IPO, qua đó, thúc đẩy cổ phần hóa, khi xây dựng dự thảo Nghị định quy định về chuyển DN do nhà nước nắm giữ 100% vốn điều lệ thành công ty cổ phần thay thế Nghị định 59/2011 (đang lấy quan điểm rộng rãi), Bộ Tài chính đề xuất cách mới trong bán cổ phần qua IPO là phương thức dựng sổ (Book building).
Theo phương thức này, đơn vị tham vấn, bảo lãnh phát hành và nhà phát hành kết hợp với nhau trong quá trình tạo lập, thu nhận và ghi lại cầu cổ phiếu của nhà đầu tư, trên cơ sở đó tổ chức phát hành sẽ thực hiện chào bán ra sức chúng duyệt y bảo lãnh phát hành
cách chơi chứng khoán. Khi đó, tổ chức bảo lãnh phát hành phối hợp với tổ chức phát hành xác định khoảng giá dự kiến và dựa vào nhu cầu của thị trường trên cơ sở dựng sổ lệnh về nhu cầu nhà đầu tư để xác định mức giá rút cục.
Với đặc thù trên, phương thức dựng sổ sẽ không chung khoan có “đất sống” nếu quy định cứng về mức phí tham mưu cổ phần hóa, IPO hiện tại vẫn duy trì, bởi khối lượng công việc đặt ra cho nhà tham vấn lớn, trong khi mức thu phí chẳng nhằm nhè. Do đó, để xứng với phương thức dựng sổ, ông Đặng Quyết Tiến, Phó Cục trưởng Cục Tài chính DN, Bộ Tài chính cho biết, tại dự thảo Nghị định thay thế Nghị định 59/2011, Bộ Tài chính đề xuất sửa đổi cơ chế hiện hành theo hướng phí tổn cổ phần hóa giao cho cơ quan đại diện chủ sở hữu ưng chuẩn, giám đốc điều hành DN quyết định mức chi cụ thể và chịu nghĩa vụ
tin nhanh chung khoan trước pháp luật về quyết định của mình.
Các khoản phí cổ phần hóa gồm: các khoản hoài trực tiếp tại DN (kiểm kê, xác định giá trị tài sản; lập phương án cổ phần hóa, xây dựng điều lệ; tổn phí tổ chức bán cổ phần…); tiền thuê kiểm toán, tham vấn cổ phần hóa và bán cổ phần; thù lao cho Ban chỉ đạo cổ phần hóa và tổ giúp việc…
quan điểm từ các CTCK cho rằng, dự thảo Nghị định cũng như quy định hiện hành chưa có khung pháp lý cho mức phí thành công mà DN nhà nước
chung khoan cổ phần hóa, IPO trả cho đơn vị tư vấn trong trường hợp tư vấn giới thiệu và chào bán được cho đối tác chiến lược tốt, trong khi thực tại đơn vị tham mưu thường thu được phí thành công chứng khoán theo hiệu quả tư vấn đối với các DN tư nhân…
Nếu không có cơ chế phí thành công thì đơn vị tư vấn không có động lực dự chào bán, từ đó việc các DN quốc gia tự mày mò bán vốn chiến lược sẽ rất khó khăn và khả năng thành công thấp do thiếu kinh nghiệm. Do đó, dự thảo Nghị định nên bổ sung nội dung này.
“thực tế, khi khai triển dịch vụ chứng khoán tham mưu tại các DN tư nhân, chúng tôi có thể linh hoạt áp dụng các cấu trúc phí khác nhau, thậm chí là cấu trúc phí lũy tiến theo chừng độ thành công của kết quả huy động vốn, trong khi lại không nhận được kết quả tương tự khi tham mưu cho các DN nhà nước cổ phần hóa, IPO…”, bà Phạm Thị Thanh, Giám đốc Ngân hàng Đầu tư, CTCK Bản Việt (VCSC) san sẻ và yêu cầu cần bổ sung cơ chế phí thành công để kích thích các đơn vị tư vấn dự IPO, bán cổ phần cho nhà đầu tư chiến lược.