Trào ngược dịch mật là hiện tượng van môn vị đóng không kín dẫn tới dịch mật trào ngược lên dạ dày, rồi từ đó trào ngược lên thực quản khi van tâm vị mở. Hiện tượng này kéo dài dễ gây trợt loét thực quản. Bệnh trào ngược dịch mật rất hiếm khi xảy ra ở người khỏe mạnh, đa phần xuất hiện ở nhóm bệnh nhân đã bị trào ngược bao tử – thực quản.
Mật là một chất lỏng màu xanh – vàng, được sinh sản tại gan và dữ trữ trong túi mật. Vai trò của dịch mật là để tiêu hóa chất béo và loại bỏ các tế bào hồng cầu đã chết cũng như một số độc tố ra khỏi cơ thể. Mật được đổ vào phần đầu ruột non cùng với các dịch tiêu hóa khác dưới sự kích thích của chất béo. Do một nguyên do nào đó, van môn vị (ngăn cách giữa dạ dày và ruột non) bị tổn thương, đóng không kín dẫn tới dịch mật trào ngược lên bao tử và rồi từ đó trào ngược lên thực quản.
căn nguyên bệnh trào ngược dịch mật
Một số căn do gây ra trào ngược dịch mật có thể là:
- Biến chứng sau phẫu thuật cắt bao tử: hồ hết các trường hợp van môn vị hoạt động không ổn định là biến chứng sau giải phẫu bao tử, bao gồm cả cắt bao tử và phẫu thuật bao tử để giảm cân.
- Loét dạ dày tá tràng: Một vết loét trong bao tử có thể làm trương lực cơ của van môn vị yếu hơn thường nhật, dẫn đến trào ngược dịch mật. Thức ăn đọng lâu trong dạ dày cũng có thể làm tăng sức ép, gây yếu cả cơ tâm vị và môn vị, khiến dịch mật có thể trào lên đến tận thực quản.
- phẫu thuật túi mật: Các bác sĩ đã ghi nhận được sự gia tăng trào ngược dịch mật ở những người đã giải phẫu cắt bỏ túi mật, thí dụ như viêm túi mật cấp tính, sỏi túi mật, viêm teo túi mật, u túi mật. Tuy nhiên duyên do vẫn chưa được giải thích cụ thể.
Các triệu chứng trào ngược dịch mật
Các triệu chứng của trào ngược dịch mật khó phân biệt với trào ngược acid dạ dày. Rất nhiều khi hai bệnh này xảy ra cùng một lúc. Nhưng do trào ngược acid phổ quát hơn nên bệnh trào ngược dịch mật thường bị bỏ qua hoặc nhầm lẫn với acid trào ngược, dẫn tới điều trị không đúng.
Một số dấu hiệu và triệu chứng của bệnh trào ngược dịch mật như:
- thẳng thớm ợ nóng, đi kèm theo cảm giác đắng miệng: Ợ nóng trong trào ngược dịch mật và trào ngược acid khá giống nhau, nó cùng là cảm giác nóng rát ở ngực. Tuy nhiên trào ngược dịch mật thường làm cho bệnh nhân có cảm giác đau cồn cào phần bụng trên, kèm theo vị đắng trong miệng.
- Buồn nôn hoặc nôn ra chất lỏng màu xanh vàng
- Ho hay khàn giọng do dịch mật dâng lên và “đốt” niêm mạc cổ họng.
- Giảm cân ngoài ý muốn
Trào ngược dịch mật nguy hiểm hơn bạn nghĩ
Không giống như trào ngược acid có thể giảm khi đổi thay chế độ ăn hoặc lối sống sao cho khoa học, hai biện pháp này không có ý nghĩa trong việc ngăn ngừa hoặc điều trị bệnh trào ngược dịch mật. Khi dịch mật trào ngược lên, nó song song
làm thương tổn cả niêm mạc bao tử và niêm mạc thực quản, có thể dẫn đến viêm, viêm loét, chảy máu hay ung thư bao tử.
Ở tỉ lệ lớn bệnh nhân có cả trào ngược dịch mật và
da day trao nguoc thì sự kết hợp đặc biệt hiểm,
làm tăng chừng độ và nguy cơ thương tổn thực quản, thực quản Barrett và ung thư thực quản.
Điều trị trào ngược dịch mật
đổi thay lối sống là cần thiết nếu bạn có cả trào ngược dịch mật và acid
Tuy đổi thay lối sống không giúp cải thiện bệnh trào ngược dịch mật, nhưng bù lại các thuốc điều trị trào ngược dịch mật cũng sẽ làm giảm trào ngược acid. Nếu có song song hai bệnh này, việc vận dụng lối sống lạnh mạnh có thể cải thiện một số triệu chứng.
- đổi thay chế độ ăn uống: Chia nhỏ bữa ăn được khuyến cáo để giảm áp lực cơ vòng thực quản dưới và van môn vị. Sau khi ăn, điều quan yếu là phải chờ ít nhất 2-3 giờ trước khi nằm xuống để chắc chắn rằng dạ dày đã được làm rỗng. Nhiều loại thực phẩm đã được tìm thấy để làm trầm trọng thêm axit trào ngược và trào ngược dịch mật vì làm gia tăng sản xuất acid bao tử và giảm trường lực cơ thắt thực quản dưới, cho phép axit và mật tràn lên thực quản. Các loại thực phẩm này bao gồm các loại thực phẩm giàu chất béo, caffeine, giấm, hành tây, sô cô la, cam quýt, đồ uống có ga, cà chua, các loại thực phẩm nhiều gia vị, và bạc hà.
- Hạn chế hoặc tránh uống rượu: Uống rượu kích thích thực quản và làm giảm trương lực cơ thắt thực quản dưới, nguyên cớ nền cơ thể trào ngược axit.
- Bỏ hút thuốc: Hút thuốc lá làm tăng sản xuất acid dạ dày và khô đi nước miếng, niêm mạc thực quản sẽ dễ bị thương tổn do mật hồi lưu và acid dạ dày.
- Thư giãn: Bệnh nhân dưới sức ép ý thức sẽ tiêu hóa chậm hơn, có thể làm nặng triệu chứng trào ngược.
- chọn lựa một chiếc giường nghiêng: Nâng cao đầu giường khoảng 4-6 inches có thể ngăn chặn các triệu chứng trào ngược. Điều này có thể có hiệu quả do trọng lực sẽ hỗ trợ trong việc ngăn chặn mật chảy ngược trở lại qua đường tiêu hóa.
- Giảm cân: khi giảm cân, lượng chất béo ép vào bao tử và ruột non sẽ ít đi, nên hiện tượng trào ngược dịch mật và acid sẽ bớt hơn.