Diễn Đàn Tuổi Trẻ Việt Nam Uhm.VN

NGUYỄN NHẬT ÁNH

Tạp văn Người Quảng đi ăn mì Quảng của Nguyễn Nhật Ánh không chỉ luận bàn về mì Quảng.

Anh nói đủ mọi thứ trên trời dưới bể. Từ món ăn đến thư pháp, từ sân khấu đến điện ảnh, từ chuyện ở nhà đến chuyện cơ quan, từ chuyện siêu thị đến chuyện phố xá, từ chuyện Sài Gòn đến chuyện miền Tây...

Anh luận bàn đủ thứ: từ lớn đến nhỏ, từ đồ giả đến cuộc náo loạn Hollywood, từ quạt Cophaco đến quạt Ba Tiêu... Anh cũng thích đủ mọi thứ: từ thú đọc quảng cáo đến nghe cải lương trên sông Tiền, từ xem bóng đá đến ngắm hoa đào trong tranh, rồi “chat”... Rồi buồn và nuối tiếc những kỷ niệm xưa như Chia tay buổi chiều, Sách của một thời, Buồn gì đâu... Anh trò chuyện với đủ mọi người: từ gã họ Đỗ ở báo Sài Gòn Tiếp Thị đến các bạn đọc nhí của tờ Mực Tím, từ chị trông giữ xe đến những người hàng xóm, bà cụ bán nước, từ cô con gái nhỏ trong nhà đến những em bé chẳng hề quen... lang thang trong những kiếp người...

Đọc hết, mới thấy một Nguyễn Nhật Ánh thật ân tình và tỉ mỉ. Hóa ra những cuộc trò chuyện của anh cứ tưởng là tầm phào thế mà đầy triết lý. Anh không bàng quan, không thờ ơ với cuộc sống mà nặng lòng với hết thảy. Sau mỗi cuộc chuyện trò, cho dù đó là cuộc gặp gỡ ngẫu nhiên, bao giờ anh cũng phát hiện ra một điều gì đấy - cái điều mà chính anh cũng thấy bất ngờ, thú vị.

Dường như Nguyễn Nhật Ánh đã phát hiện ra một thứ ánh sáng, đó là ánh sáng của tình người, cho dù rất nhỏ nhoi, nhỏ như đầu que diêm phát ra trong đêm Giáng sinh trong truyện cổ tích của Anđecxen nhưng chính nó lại soi rọi làm cho tâm hồn con người ta có thể bớt đi sự khô cằn giữa “phố xá ngổn ngang” và giữa sự trần trụi trong “ngôn ngữ của chat”.


Người đọc đã quá quen thuộc với một Nguyễn Nhật Ánh - nhà thơ, một Nguyễn Nhật Ánh “chuyên trị” những tác phẩm văn xuôi về tuổi mới lớn, những truyện liên hoàn về sinh hoạt thiếu nhi và xứ sở phù thủy, cũng đã từng để lại nhiều ấn tượng tốt đẹp với vai trò Anh Bồ Câu gỡ rối tơ lòng... Tuy nhiên, gần đây, chắc ai cũng không khỏi lạ lẫm với một Nguyễn Nhật Ánh trong các tạp văn, trong những bài viết tản mạn, bình phẩm đời sống ở mọi góc nhìn, khía cạnh. Đọc tạp văn Người Quảng ăn mì Quảng của ông, chúng ta vẫn thấy ở con người này chất hài hước, dí dỏm sở trường bên cạnh một giọng tự sự đậm tính ôn hòa, nhẹ nhàng, gần gũi cùng những đề tài thân quen nhưng được khai thác theo nhiều cách mới mẻ hơn và thú vị hơn. Như một món ăn, tập sách này khiến người đọc từ chỗ làm quen, dùng thử đến độ phải thích thú rồi đâm ra ghiền nó lúc nào không hay. Không ăn thì nhớ, ăn rồi thì không thể dứt ra được, ăn một cách khoan khái, tận hưởng một cách đầy say mê...
GIỚI THIỆU SẢN PHẨM

Tóm tắt nội dung
Khác với tiêu đề, cuốn tạp văn Người Quảng ăn mì Quảng của Nguyễn Nhật Ánh không chỉ hoàn toàn luận bàn về mì Quảng. Ông nói đủ mọi thứ trên trời dưới bể, từ món ăn đến thư pháp, từ sân khấu đến điện ảnh, từ chuyện ở nhà đến chuyện cơ quan, từ chuyện siêu thị đến chuyện phố xá, từ chuyện Sài Gòn đến chuyện miền Tây... Tác giả luận bàn đủ thứ: từ lớn đến nhỏ, từ đồ giả đến cuộc náo loạn Hollywood, từ quạt Cophaco đến quạt Ba Tiêu... Ông cũng chia sẻ nhiều sở thích: từ thú đọc quảng cáo đến nghe cải lương bên sông Tiền, từ xem bóng đá đến ngắm hoa đào trong tranh và cả “chat” nữa... Rồi ông lại buồn và đầy nuối tiếc về những kỷ niệm xưa trong: Chia tay buổi chiều, Sách của một thời, Buồn gì đâu...
Trong tập tạp văn được chia thành ba phần cụ thể, Nguyễn Nhật Ánh trò chuyện với đủ mọi người: từ gã họ Đỗ ở báo Sài Gòn Tiếp Thị đến các bạn đọc nhí của tờ Mực Tím, từ chị trông giữ xe đến những người hàng xóm, bà cụ bán nước, từ cô con gái nhỏ trong nhà đến những em bé chẳng hề quen, lang thang trong những kiếp người... Đọc hết, mới thấy một Nguyễn Nhật Ánh thật ân tình và tỉ mỉ. Hóa ra những cuộc trò chuyện của ông cứ tưởng là tầm phào, thế mà đầy triết lý. Tác giả không bàng quan, không thờ ơ với cuộc sống mà nặng lòng với hết thảy. Sau mỗi cuộc chuyện trò, cho dù đó là cuộc gặp gỡ ngẫu nhiên, bao giờ ông cũng phát hiện ra một điều gì đấy, cái điều mà chính ông cũng thấy bất ngờ, thú vị...
”...Lùng bùng lỗ tai, hai chị em tôi thất thểu ra về. Tôi đau khổ hiểu rằng mọi chuyện thế là xong. Trước khi định cư hẳn ở thành phố này, chị tôi từng sống nhiều nơi. Bây giờ, với tuổi tác của mình, chị không thể đơn thân độc mã lặn lội quay về từng nơi đã sống. Tốn công, tốn sức, tốn của. Lại chỉ để nhờ thiên hạ chứng minh là mình... chưa hề có chồng. Chỉ riêng với sự tự trọng của con người nói chung và sự e lệ, ý tứ của người phụ nữ nói riêng, chẳng ai làm như thế, thậm chí dù gươm kề cổ. Mà tôi cũng chẳng hiểu tại làm sao, các cơ quan nhà nước có trách nhiệm không cử cán bộ đi xác minh. Dân bầu cán bộ vào cái ghế đó, đóng thuế trả lương cho cán bộ chỉ để cán bộ lo việc dân, thế mà đến khi dân có việc, cán bộ lại bảo dân phải tự lo lấy. Thế là làm sao?...”
Tạp văn Người Quảng ăn mì Quảng chủ yếu được Nguyễn Nhật Ánh lấy cảm hứng từ những gì đã qua, đã xảy ra nhưng chất hoài niệm trong đấy không đồng nghĩa với hoài cổ. Người dẫn dắt và bình luận sư kiện ở đây vẫn không hề đánh mất dáng dấp hiện đại của mình. Chất hiện đại của ngòi bút Nguyễn Nhật Ánh bộc lộ rõ qua những bài viết về bóng đá và những bài phê bình phim võ thuật, đặc biệt là bài phân tích chỗ được và chỗ chưa được của bộ phim Ngọa Hổ Tàng Long...
”... Người Quảng xa xứ đi ăn mì Quảng không giống như đi ăn những thứ khác như lẩu dê hay bò bảy món. Họ không chỉ ăn bằng miệng, bằng vị giác hay khứu giác, không phải đơn thuần để thưởng thức cái ngon. Người Quảng đi ăn mì Quảng là đi ăn bằng tâm trạng. Họ bước vào quán bán mì Quảng bằng bước chân hồi hộp, thắc thỏm, với tất cả nỗi háo hức phập phồng như đến điểm hẹn với người quen cũ. Gặp tô mì Quảng giữa Sài Gòn, với người Quảng đó là nỗi mừng rỡ "tha hương ngộ cố tri"....” (Người Quảng ăn mì Quảng)
Thật thú vị làm sao!



Người Quảng Đi Ăn Mì Quảng giống như một tiệm mì mà nơi đó nhà văn chính là đầu bếp, cũng là chủ tiệm còn 35 tạp văn là 35 món trong thực đơn của quán. Nói như thế để hiểu Người Quảng Đi Ăn Mì Quảng gần gũi, đa dạng tựa như một góc nhỏ của xã hội. Nơi ấy có đóa hoa đào trong tranh, chuyện siêu thị, chuyện sách, chuyện người trẻ... muôn mặt của cuộc sống hiện ra trên những trang sách của Nguyễn Nhật Ánh.


Vẫn thân thiện, hóm hỉnh, nhẹ nhàng, Người Quảng Đi Ăn Mì Quảng tựa như cuộc chuyện trò sau bữa ăn. Một chút quá khứ, một chút hiện tại và một chút tương lai giao hòa như tô mì Quảng thêm chút gia vị này kia cho hợp với khẩu vị người ăn.


Và, cũng giống tô mì Quảng, Người Quảng Đi Ăn Mì Quảng trở thành khúc biến tấu sinh động, hợp cảnh giữa ngổn ngang hàng quán, khói bụi của cuộc sống thường nhật.
MỤC LỤC
I.
Lớn và nhỏ
Đằng sau những cái nốt ruồi
Một năm sống với lịch
Ngổn ngang phố xá
Đồ giả
Hoa đào trong tranh
Người Quảng đi ăn mì Quảng
II.
Buồn gì đâu!
"Bà đi siêu thị...”
Quanh chuyện đọc sách
Khi mãnh long quá giang
Cuộc náo loạn Hollywood
Ngọa hổ tàng long: khi mũi kiếm nở hoa
Ấm áp trong mưa
Sách của một thời
Chia tay buổi chiều
Một chuyện nhỏ trong nhà
Bóng đá và cuộc đời
Chuyện miền Tây
Lại chuyện miền Tây
Nghe cải lương bên sông Tiền
Từ quạt Cophaco đến... quạt Ba Tiêu
Những mùa World Cup
Cái thú đọc quảng cáo
Cảm ơn sân khấu
Cô bé Xỉu Quầy
Ngôn ngữ của Chat
Thư pháp - nghề chơi cũng lắm công phu
Khi nhà không có đàn ông
III.
Các bạn cũng có những cơ hội...
Viết truyện dài cho Mực Tím, sướng hay khổ?
Từ ngôi trường xứ mình đến... Hoa hồng xứ khác
Kính vạn hoa vẫn trên đường đến nhà in...
Khi quán ăn đi vào văn chương
Bắt đầu từ những con chữ


Trích:
KHI NHÀ KHÔNG CÓ ĐÀN ÔNG
Mấy hôm nay gió se se lạnh khiến chị tôi đâm nhớ quê nhà. Nỗi lòng hoài hương dâng lên từng ngày. Rồi đến một hôm, như không chịu nổi nữa, chị tôi quyết định về quê. Về hẳn. Đã năm mươi tuổi rồi. Tóc đã muối tiêu, da bắt đầu trổ đồi mồi. Chị tôi nói “Lá rụng về cội”, rồi âm thầm thu dọn đồ đạc. Đồ đạc cũng chẳng nhiều nhặn gì. Mớ quần áo. Mấy hòm sách. Vài thứ vật dụng. Mười lăm năm qua, từ hồi vào thành phố lập nghiệp, cun cút chỉ có hai chị em. Chị tôi chưa lập gia đình, không bận bịu chồng con nên cũng chẳng mấy sắm sửa.


Gia sản lớn nhất của chị là căn nhà, mua từ hồi đặt chân vào thành phố. Căn nhà chẳng rộng rãi gì lắm, khoảng hai chục mét vuông, đủ cho hai chị em ngủ nghê, ăn uống, làm việc và bày mấy chậu cây xanh cho mát mắt. Căn nhà đó, tôi xui chị bán, lận mớ tiền về quê làm vốn sinh nhai. Nhưng chị tôi rất thương tôi. Tôi là con gái út trong nhà, đường tình duyên lận đận chẳng khác gì chị. Chị không muốn tôi ở nhà thuê. Chị nói mà dân dấn nước mắt “Hai chị em sống đùm bọc nhau mấy chục năm trời, nay trước khi chia tay, lẽ nào chị không để lại được cho em một chỗ ở đàng hoàng”.
Sáng hôm nay chị lôi tôi ra công chứng làm thủ tục sang tên căn nhà. Tôi đi theo chị, cảm động và khấp khởi. Có nhà riêng, tôi vẽ trong đầu, tôi sẽ mở một tiệm cà phê, kêu mấy đứa cháu phụ bán. Rồi tôi cũng phải tính đến chuyện chồng con. Gần ba mươi tuổi, chẳng lẽ học theo chị tôi, sống suốt đời một mình một bóng.


Quá phấn khởi, tôi không biết bao thách thức đang chờ tôi trước mặt. Ở phòng công chứng, người ta không chịu sang tên căn nhà, lý do nhà cửa đất đai muốn sang nhượng mua bán phải có sự đồng ý của cả hai vợ chồng. “Nhưng tôi trước nay vẫn sống một mình” - Chị tôi ngượng ngập đáp. “Thế chồng chị đâu?”, người đối thoại nhìn chăm chăm vào mặt chị tôi, hỏi với cái giọng của nhân viên an ninh đang điều tra nơi ẩn nấp của tội phạm. Trông ánh mắt ông ta, cứ như thể chị tôi đang giấu chồng mình ở đâu đó và trong nhà chị tôi chắc chắn có một căn hầm. Chị tôi thẹn quá hóa bực “Đã gọi là sống một mình thì làm gì có chồng!”. Người đàn ông vẻ như không tin một người phụ nữ ở tuổi chị tôi lại chưa từng có chồng “Thế trước đây chị cũng chưa có... à?”. Chị tôi nghiến răng ken két, giọng đã muốn khóc “Trước đây, bây giờ và mãi mãi sau này cũng vậy!”.


Thái độ của chị tôi khiến người đàn ông tặc tặc lưỡi. Ông nhún vai đẩy xấp giấy về phía chị tôi “Chị phải bổ sung hồ sơ. Về phường xin họ tấm giấy xác nhận chị độc thân rồi quay lại đây”.


“Thôi đi, chị”, trên đường về, tôi nói “Cứ để thế, khỏi sang tên cho em làm gì cho rắc rối”. Chị tôi chép miệng “Em đừng thối chí. Chỉ về phường xin tấm giấy cỏn con thôi mà!”.


Nhưng tấm giấy cỏn con đó, ở phường người ta cũng chẳng chịu cấp. “Ai biết được chị có chồng hay không?”. Chị tôi giận tím mặt, nếu không giỏi kềm chế chắc chị tôi đã đá tung cái bàn trong trụ sở ủy ban “Anh nói gì thế? Tôi ở trong cái phường này mười lăm năm nay mà anh không biết tôi có chồng hay không à? Các anh quản lý hộ khẩu cái kiểu gì lạ vậy?” - “Bà chị bớt giận” Người đối thoại nói giọng xuê xoa “Tất nhiên là tôi biết bà chị vẫn sống một mình trước nay. Hừm... hừm... tất nhiên là không có người đàn ông nào. Nhưng đấy là nói từ khi bà chị đến cư trú ở cái phường này thôi. Còn trước đó bà chị ở tận đẩu tận đâu và đã có anh chồng nào chưa, làm sao tôi biết được!”. Ông ta kết luận “Cho nên tôi không thể xác nhận trường hợp này” - “Thế bây giờ...” Chị tôi hỏi, như đã hết hơi. Người đối thoại ân cần chỉ vẽ “Từ 18 tuổi đến giờ, chị sinh sống những đâu, bây giờ chị phải quay về từng nơi đã sống, nhờ chính quyền ở đó xác nhận là trong thời gian cư trú ở địa phương, chị... chưa có chồng”. Ông ta cẩn thận nhắc “Mà thời gian xác nhận phải liên tục à nghe!”.


Lùng bùng lỗ tai, hai chị em tôi thất thểu ra về. Tôi đau khổ hiểu rằng mọi chuyện thế là xong. Trước khi định cư hẳn ở thành phố này, chị tôi từng sống nhiều nơi. Bây giờ, với tuổi tác của mình, chị không thể đơn thân độc mã lặn lội quay về từng nơi đã sống. Tốn công, tốn sức, tốn của. Lại chỉ để nhờ thiên hạ chứng minh là mình... chưa hề có chồng. Chỉ riêng với sự tự trọng của con người nói chung và sự e lệ, ý tứ của người phụ nữ nói riêng, chẳng ai làm như thế, thậm chí dù gươm kề cổ. Mà tôi cũng chẳng hiểu tại làm sao, các cơ quan nhà nước có trách nhiệm không cử cán bộ đi xác minh. Dân bầu cán bộ vào cái ghế đó, đóng thuế trả lương cho cán bộ chỉ để cán bộ lo việc dân, thế mà đến khi dân có việc, cán bộ lại bảo dân phải tự lo lấy. Thế là làm sao?


Tôi lẩn thẩn nghĩ: Hay tại vì cái lý do oái oăm này mà chị tôi đến giờ này vẫn một mình một bóng? Muốn có một ông chồng cụ thể bằng xương bằng thịt để thiên hạ khỏi nghi ngờ mình “gian lận” thì chị tôi phải lập gia đình. Nhưng muốn lập gia đình thì chị tôi phải tự chứng minh được sự “trong sạch” của mình, nghĩa là trước ông chồng này chưa có một ông chồng nào. Nghĩ đến cái vòng luẩn quẩn đó mà tôi muốn thối chí. Không có nhà cũng không sao, phen này chắc đến lượt tôi không có chồng mất, trời đất cha mẹ ơi!
NGUYỄN NHẬT ÁNH





Mời các bạn nhấp vào đường link tại đây để nghe với giọng đọc của MC Minh Hoàng:


[FONT=arial]http://sachnoi.tv/nguoi-quang-di-an-mi-quang--464.html [/FONT]








Kẻ viết mấy dòng dẫn chuyện này không phải là người Quảng mà lại rất thích ăn mì Quảng. Nhưng hình như mì Quảng ngon thường không có ở tiệm mà là ở tư gia của các vị Quảng Nam. Và trong đời người viết, ít ra là hai lần, được ăn mì Quảng rất ngon: một lần hồi còn dạy học chui ở Sài Gòn, những năm 1982-1983, tại nhà một học trò ở gần Lăng Ông, Bà Chiểu, lần nữa mới đây tại nhà Nhật Hoàng, nhân dịp Nguyễn Nhật Anh từ trong nước qua chơi. Có điều cần phải nói: Kẻ này ăn mì Quảng chỉ vì nó ngon, chứ không như Nguyễn Nhật Ánh... (NXT)







1. Ở Sài Gòn, nếu bạn nhìn thấy một người khách bước vô một quán mì Quảng, kêu một tô mì, ăn xong gật gù khen ngon, trả tiền rồi đi ra, lòng không hề vướng bận một điều chi thì bạn có thể đàng hoàng kết luận: khách không phải là người Quảng Nam.


2. Người Quảng Nam đi ăn mì Quảng không có được một thái độ hồn nhiên như thế. Họ thường trực bận tâm “Chả biết mì Quảng quán này có đúng là... mì Quảng không?” Trước khi kêu một tô mì Quảng, họ hỏi chủ chủ quán: “Đúng không?”, sau khi ăn một tô mì Quảng, họ bảo chủ quán: “Không đúng!” Họ là người Quảng.


3. Ăn phở, ăn hủ tiếu, ăn bún bò hoặc ăn bất cứ thứ nào khác người Quảng ăn trong thinh lặng. Còn khi bắt gặp một thực khách người Quảng vừa ăn vừa oang oang nhận xét đánh giá, bình phẩm, thậm chí cằn nhằn, càu nhàu cái món mà họ đang ăn, bạn có thể quả quyết ngay là họ đang ăn mì Quảng. Khách A bảo “Sợi mì không đúng”. Khách B phán “Rau sống sai rồi”. Khách C khẳng định “Nhưn trật lất”. Cũng có khách khen “ngon”, nhưng quay sang con gái ngồi cạnh, thòng thêm một câu: “Nhưng bà nội mày nấu ngon hơn”...


4. Có phải đó là đặc tính của “Quảng Nam hay cãi”? Không rõ lắm. Nhưng điều này thì rất rõ: mì Quảng là món ăn đặc trưng và phổ biến bậc nhất ở Quảng Nam. Xét về tính đại chúng (trong phạm vi cộng đồng của nó) có lẽ mì Quảng đứng hàng đầu trên… thế giới. Không một khu phố, làng mạc, chợ búa, ngóc ngách nào ở Quảng Nam là không bán mì Quảng. Nhưng điều này mới đáng đưa vào sách Ghi-nét: Có thể có người Bắc suốt đời chưa từng nấu phở, có thể có người Nam từ bé đến già chưa từng nấu hủ tiếu, nhưng chắc chắn không một người Quảng Nam nào chưa từng nấu mì Quảng tại gia.


5. Có gì đâu! Ra ngoài chợ mua vài lá mì, ít rau sống, ít tôm thịt, miếng bánh tráng, rang thêm mấy hột đậu phộng là có ngay một tô mì Quảng nóng hổi và thơm phức cho cả nhà xì xụp. Mì Quảng là món ăn bình dân bậc nhất và cũng dễ nấu bậc nhất.
6. Mì Quảng dễ nấu còn ở chỗ nó là món ăn thích nghi với mọi hoàn cảnh. Tất nhiên có một số “chi tiết” căn bản phải tuân thủ: lá mì phải thoa dầu phộng, rau sống phải có bắp chuối, tô mì phải có rắc đậu phộng, phải có bánh tráng bẻ rôm rốp, có quả ớt cắn lụp búp, không có những thứ này sẽ “bất thành mì Quảng”. Riêng “nhưn” mì Quảng thì đa dạng và “biến ảo” vô cùng. Thông thường là nhưn tôm thịt heo, nhưng lúc tìm không ra thịt heo thì người miền biển bắt cua bắt cá, người miền núi bắt gà bắt vịt làm nhưn, ăn vẫn thấy ngon, vẫn ra hương vị mì Quảng. Mì Quảng là món ăn của người bình dân, vì vậy không khép mình vào những đòi hỏi khe khắt như những món ăn dành cho giới thượng lưu. Và chính nhờ vậy, mì Quảng có một sức sống mạnh mẽ, nó tồn tại và phổ biến ở mọi thủy thổ.


7. Ngay tại Quảng Nam vẫn tồn tại những quán mì Quảng nổi tiếng với các loại nhưn khác nhau: mì gà, mì vịt, mì tôm, mì tôm thịt heo, mì cua... Thị trấn Hà Lam bé xíu, nơi kẻ viết bài này trải qua suốt thời thơ ấu, mà cũng đã có mì gà Ba Tự và mì tôm bà Rì nổi tiếng song song, thuở nhỏ xách gà mên đi mua về cho ba mẹ, dọc đường cứ phải nuốt nước miếng ừng ực.


8. Tất cả những lời con cà con kê nãy giờ rốt lại chỉ nhằm giải thích cái cốt cách “hay cãi” của người Quảng Nam khi đi ăn mì Quảng. Thì ra, có gì đâu: người Quảng Nam từ bé đến lúc rời khỏi quê đi lập nghiệp phương xa, đa số thường sinh sống, hít thở và lớn lên trong cái kiểu mì Quảng mà mình biết, mà mình quen thuộc gần gũi. Người thuở nhỏ thường ăn mì tôm nhất quyết mì Quảng nhưn gà là “lai căng vô số tội”, “phải nấu như quán bà Cả Ngô ở đầu làng tôi mới đúng”, người lớn lên trong mì gà lại một mực khăng khăng mì Quảng nấu tôm là sai bét bè be, “không tin về hỏi… bà nội tôi coi”. Cứ thế mà đỏ mặt tía tai. Giả dụ bây giờ mở một cuộc thi nấu mì Quảng thế nào cho đúng, chắc chắn thí sinh sẽ ẩu đả với thí sinh, giám khảo ẩu đả với giám khảo ba ngày ba đêm chứ chẳng chơi! Mà tô mì Quảng đúng nhãn hiệu sẽ không bao giờ được xác định trên cõi đời này! Bởi mì Quảng là món ăn chỉ đúng với ký ức và trải nghiệm của từng người!


9. Nhưng “đúng” hay “không đúng” phỏng có gì mà phải buồn bực đến thế? Tới một quán ăn, ngon thì quay lại, dở thì đi luôn, đơn giản quá mà! Việc gì phải càu nhàu, tức tối, buồn khổ cho mệt người rối trí? Hỏi như vậy là chưa hiểu sự gắn bó giữa người Quảng và món mì Quảng. Người Quảng xa xứ đi ăn mì Quảng không giống như khi đi ăn những thứ khác như lẩu dê hay bò bảy món. Họ không chỉ ăn bằng miệng, bằng vị giác hay khứu giác, không phải đơn thuần chỉ để thưởng thức cái ngon. Người Quảng đi ăn mì Quảng là đi ăn bằng tâm trạng. Họ bước vào quán bán mì Quảng với bước chân hồi hộp, thắc thỏm, với tất cả nỗi háo hức, phập phồng như đến điểm hẹn với người quen cũ. Gặp tô mì Quảng giữa Sài Gòn, với người Quảng, đó là nỗi mừng rỡ “tha hương ngộ cố tri”. Bẻ một miếng bánh tráng hay cắn một trái ớt là bao nhiêu kỷ niệm ấu thơ ùa về trong tâm trí. Người Quảng ăn mì Quảng bằng cả tấm lòng, bằng kỷ niệm.. Vì vậy khi thấy người quen cũ mà họ náo nức muốn hội ngộ lại không giống với “người quen cũ” họ từng gặp nơi “quán Bà Cả Ngô” mấy mươi năm trước, họ càu nhàu thất vọng là chuyện hoàn toàn dễ hiểu. Gặp “người quen cũ” (hay “người tình cũ”), thấy cố nhân mắt mũi, cách ăn vận không giống thời đi học, thấy “tình đã khác xưa”, làm sao bắt họ không nhận xét, đánh giá, bình phẩm, làu bàu, bực bội.


10. Những người Quảng đi ăn mì Quảng không chỉ làu bàu bực bội. Giận thì giận mà thương thì thương. Sau khi tuôn một tràng bình phẩm, cuối cùng bao giờ cũng là những góp ý nhiệt tình: Nhưn phải thế này, rau phải thế này, bánh tráng phải thế này… Điều đó thật ra là gì? Chẳng qua họ nóng lòng muốn món mì Quảng quê hương phải ngon hơn, phải “đúng” hơn, phải danh giá hơn để họ có cái mà giới thiệu, mà kể lể, mà tự hào với bè bạn xứ người và với đám con cháu sinh ra và lớn lên nơi đất ngụ cư. Khi rời khỏi vùng đất sản sinh ra nó, mì Quảng không còn thuần túy là món ăn nữa mà trở thành một trong những biểu tượng văn hóa của một vùng đất lắm kẻ tha hương. Về điều này, có thể mạo muội mượn hai câu thơ của thi sĩ Chế Lan Viên để cải biên cho hợp:
Khi ta ở chỉ là nơi “mì” ở
Khi ta đi “mì” đã hóa tâm hồn!


11. Tất nhiên, nghe khách góp ý, chủ quán nếu là người Quảng Nam chính gốc sẽ gân cổ cãi cho kỳ được để vừa bảo vệ cho món “mì Quảng của làng mình” vừa bảo vệ cho câu tục ngữ “Quảng Nam hay cãi”. Nếu không phải là người Quảng, chủ quán sẽ cười cười “Vâng, tôi sẽ tiếp thu và cố gắng sửa chữa…” Dĩ nhiên sau đó, chẳng chủ quán nào chịu mất công sửa chữa, vì nếu sửa theo thực khách A, chắc chắn thực khách B sẽ nổi trận lôi đình…


12. Thôi thì cứ để vậy, cái chính là ăn cho đỡ nhớ quê hương. Không biết làm sao cho “đúng” chỉ cố làm cho “ngon”. Vì vậy, mãi mãi về sau ai cả gan mở quán bán mì Quảng, đành phải mỉm cười chấp nhận công thức: Một tô mì Quảng đúng nghĩa gồm: lá mì, nhưn, rau sống, đậu phộng bánh tráng... và món gia vị “đúng không?” Bán mì Quảng mà không bị khách trố mắt nghi ngờ “Đúng không?” thì dứt khoát là… không đúng!


(Trích PHỐ VĂN)