Diễn Đàn Tuổi Trẻ Việt Nam Uhm.VN

1. Phân biệt tiền điện tử với tiền ảo và tiền công nghệ số

các định nghĩa về cách kiếm tiền online (electronic money/e-money) hiện nay trên toàn cầu thường được hiểu ở khuôn khổ tương đối rộng. Tỉ dụ, ngân hàng Trung ương Châu Âu (ECB) biểu lộ tiền điện tử là trị giá tiền tệ được lưu trữ trên một thiết bị điện tử được dùng phổ quát để tiến hành thương lượng trả tiền cho những doanh nghiệp khác chẳng phải là công ty phát hành. Còn ngân hàng thanh toán quốc tế (BIS) định nghĩa tiền điện tử là trị giá được lưu trữ hoặc sản phẩm trả trước, trong đó thông báo về khoản tiền hoặc trị giá khả dụng của khách hàng được lưu trữ trên một trang bị điện tử thuộc sở hữu của quý khách. Các định nghĩa này khá phức tạp, có thể gây ra lầm lẫn về nội hàm của tiền điện tử, khó phân biệt với tiền ảo, tiền kỹ thuật số và thậm chí là cả tiền di động (mobile money).

[Image: g1D64GdWbwSycJMbDYkWiFR5csjmG9e5dRgg78j9...Q3qM8_9_aA]

Xem thêm: arbitrage là gì

Trong thực tế, tiền điện tử đã được xác định và phân biệt rõ ràng với các loại tiền khác duyệt y 4 đặc điểm chính. Trước hết, tiền điện tử phải là tiền pháp định (legal tender). Theo đó, tiền điện tử có đa số 3 chức năng của tiền là dự trữ (store value), đàm đạo (medium of exchange) và hạch toán (unit of account). Đồng thời, tiền điện tử cũng luôn được thể hiện dưới dạng trị giá của tiền pháp định của một quốc gia (thí dụ VND, USD, SGD...). Thêm nữa, tiền điện tử cũng được ngân hàng Trung ương (NHTW) bảo đảm.

Thứ hai, tiền điện tử có thể do nhà băng phát hành hoặc cũng có thể do tổ chức phi ngân hàng phát hành. Chính vì thế, để bảo đảm an toàn cho người dùng, tất cả quốc gia luôn có quy định rất chặt chẽ đối với những tổ chức phát hành tiền điện tử. Đối với các ngân hàng, NHTW có hệ thống những quy định chặt chẽ về an toàn hoạt động, quản trị rủi ro, tỷ lệ dữ trữ đề xuất, bảo hiểm tiền gửi… Đối với các đơn vị phi ngân hàng, NHTW có các quy định về cấp phép, về giám sát… và thường ngày phải thực hiện ký quỹ tại hệ thống ngân hàng (tương ứng với số tiền phát hành với một tỷ lệ nhất định).

Thứ ba, tiền điện tử có công thức đảm bảo tiền tệ (monetary regimes) của NHTW. Theo đó, tiền điện tử do các ngân hàng phát hành sẽ được bảo đảm bằng tỷ lệ dữ trữ đề nghị tại NHTW, còn tiền điện tử do những công ty phi nhà băng phát hành sẽ được bảo đảm bằng cơ chế ký quỹ tại hệ thống ngân hàng (với một tỷ lệ ký quỹ nhất định). Thông thường, tỷ lệ ký quỹ này sẽ cao hơn rộng rãi so với tỷ lệ dự trữ đề xuất do các quy định an toàn ứng dụng đối với các công ty này thấp hơn đa dạng so với ngân hàng. Tỷ lệ ký quỹ tại một số đất nước theo cách tiếp cận cẩn trọng ở mức 100%. Đây cũng là điểm dị biệt then chốt giữa tiền ngân hàng (bank notes) với tiền điện tử (e-money).

Thứ tư, tiền điện tử chỉ được lưu trữ trong những sản phẩm điện tử gồm hai loại: (i) phần cứng (hard-ware based products) như thẻ chíp, điện thoại thông minh gắn chíp và (ii) dữ liệu dựa trên phần mềm (soft-ware based) như ví điện tử Paypal.

Xem thêm: tài khoản demo

Đối với tiền ảo (virtual currency), ECB định nghĩa như sau: “Đồng tiền ảo là một loại tiền kỹ thuật số không chịu sự quản lý, được phát hành bởi những người vững mạnh phần mềm (developers) thường đồng thời là người kiểm soát hệ thống; được dùng và chấp thuận thanh toán giữa các thành viên của một cùng đồng ảo cố định”. Tỉ dụ, tiền ảo Pokecoins trong trò chơi Pokemon GO hoặc khoản tiền Facebook được sử dụng cho quảng cáo hay những trò chơi trên app Facebook... Theo đấy, có thể thấy tiền ảo và tiền điện tử rất khác nhau. Tiền ảo không phải là tiền pháp định nên không gắn với quyền mặc định được chuyển đổi sang tiền pháp định và được NHTW đảm bảo. Các tổ chức phát hành tiền ảo cũng không chịu sự điều hành, giám sát chặt chẽ của NHTW. Cùng lúc, khuôn khổ hoạt động của tiền ảo thường khá hẹp chỉ trong phạm một cùng đồng và dùng cho mục tiêu nhất định (thí dụ, game online). Đề cập cách khác, tiền ảo mang phổ thông đặc điểm của hàng hóa thảo luận hơn là một đồng tiền. Mặc dù vậy, hiện nay tiền ảo đang từng bước tăng trưởng với loại tiền ảo có thể quy đổi (convertible virtual currency) nhưng chỉ gắn trách nhiệm của tổ chức phát hành mà không gắn với trách nhiệm của NHTW và khuôn khổ hoạt động cũng chỉ ở phạm vi một cùng đồng như nêu trên.

Còn tiền công nghệ số hay tiền mã hóa (crytocurrency): được tạo ra bởi các thuật toán mã hóa phức tạp, được thương lượng, bàn bạc hoàn toàn trên môi trường Internet và hiện nay chưa chịu sự điều hành của bất kỳ cá nhân hay tổ chức nào (trừ khi được NHTW trực tiếp phát hành). Tỉ dụ tiêu biểu của tiền kỹ thuật số là Bitcoin, Ethereum... Có thể xác định gốc của tiền mã hóa là tiền ảo nhưng đang lớn mạnh để có phổ biến đặc điểm của tiền điện tử như khả năng chuyển đổi thành tiền pháp định, khả năng trả tiền, còn khả năng tích trữ trị giá thì ít hơn (do luôn biến động nhiều)... Dù rằng vậy, tiền kỹ thuật số vẫn còn khoảng cách rất xa để trở nên tiền điện tử với lý do quan yếu nhất là sự công nhận của NHTW các quốc gia. Lúc NHTW các quốc gia ko thừa nhận, đồng tiền kỹ thuật số sẽ ko được bảo đảm và ko có khả năng quy đổi ở khuôn khổ rộng như tiền điện tử. Hiện nay tiền phương pháp số đang được vững mạnh theo hướng khai thác các lợi thế, Ưu điểm của công nghệ chuỗi khối - blockchain (như giá cả giao dịch thấp, độ an toàn bảo mật cao, tiện dụng, mau chóng...) hơn là theo hướng sử dụng đồng tiền phương pháp số như 1 đồng tiền thực thụ.

Một loại tiền khác cũng thường bị hiểu nhầm đấy là tiền di động (mobile money), cho rằng tiền di động và tiền điện tử khác nhau. Tuy thế, theo định nghĩa của Hiệp hội thông tin di động toàn cầu (GSMA), Mobile money có thể được hiểu ngắn gọn là tiếp cận nhà sản xuất tài chính qua điện thoại di động. định nghĩa này rộng và bao hàm toàn bộ ý nghĩa của nhà cung cấp này, nhất là từ giác độ người tiêu dùng. Theo đó, với thực chất là tiền pháp định, tiền di động có thể hiểu là một dạng thức tiền điện tử do doanh nghiệp (thường là nhà mạng) cung cấp nhà sản xuất trung gian thanh toán phát hành và định danh khách hàng ưng chuẩn cơ sở dữ liệu thuê bao di động. Dạng thức này chính là ví điện tử trên thuê bao di động, ko cần kết liên với account ngân hàng. Doanh nghiệp nguồn vốn quốc tế (IFC) cũng nghĩ rằng, mobile money là một dạng tiền điện tử, trong ấy những đàm phán thanh toán và vốn đầu tư được thực hiện trên điện thoại di động, có thể trực tiếp hoặc không trực tiếp gắn với account nhà băng.

2. Quy định về tiền điện tử tại Việt Nam

Tại Việt Nam, hiện nay vẫn chưa có một văn bản pháp lý nào quy định khái niệm tiền điện tử. Tuy nhiên, 1 số văn bản đã quy định những dạng thức của tiền điện tử gồm ví điện tử, thẻ trả trước… như tại Luật nhà băng Nhà nước (2010), Luật các tổ chức tín dụng (2010), Nghị định số 101/2012/NĐ-CP của Chính phủ về thanh toán ko dùng tiền mặt và Nghị định số 80/2016/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 101/2012/NĐ-CP, Thông tư số 19/2016/TT-NHNN quy định về hoạt động thẻ ngân hàng (được sửa đổi bởi Thông tư số 26/2017/TT-NHNN). Hiện nay, Dự thảo Nghị định quy định về thanh toán ko dùng tiền mặt sửa đổi đã hợp nhất đưa ra khái niệm rõ ràng về tiền điện tử:“Tiền điện tử là trị giá tiền tệ lưu trữ trên những phương tiện điện tử được trả trước bởi quý khách cho nhà băng, chi nhánh nhà băng nước ngoài, công ty cung cấp dịch vụ trung gian thanh toán để thực hiện giao dịch thanh toán và được bảo đảm trị giá tương ứng tại ngân hàng, bao gồm: thẻ trả trước, ví điện tử, tiền di động”.

So sánh với những định nghĩa trên toàn cầu, có thể thấy khái niệm trong dự thảo tương đối thích hợp và có phần dễ hiểu, rõ ràng và dễ phân biệt hơn. Quan trọng hơn là việc hợp nhất đưa cả 3 loại hình tiền điện tử vào văn bản pháp lý không những giúp dừng rõ ràng khuôn khổ của tiền điện tử mà còn giúp công tác điều hành được thống nhất về một mối manh là NHNN, từ ấy lấp được lỗ hổng trong công tác điều hành đối với mobile money hiện vẫn đang để trống.

song song, những quy định trong dự thảo can dự tới công ty phi nhà băng cũng giúp phân biệt rõ công ty phát hành tiền điện tử hợp pháp (được cấp phép, giám sát hoạt động) với đơn vị hoạt động ko phép, phạm pháp. Qua ấy, giúp phân biệt rõ giữa tiền điện tử “hợp pháp” với tiền ảo, tiền điện tử “bất hợp pháp”, giúp những cơ quan có thẩm quyền trong ngăn dự phòng những hành vi tù nhân trong ngành này vốn dĩ diễn biến phức tạp thời kì qua.

Nắm bắt thiên hướng, cập nhật thông tin về đường ma là gì tại Việt Nam

khuongtienao