Một số nỗi sợ hãi bẩm sinh
rubiru > 07-12-2012, 11:01 PM
( Robert L.Leahy, Ph.D in Anxiety )
Link http://www.psychologytoday.com/blog/...born-be-afraid
Những nỗi sợphổ biến nhất của chúng ta là gì ? Đó là : sợ rắn, sợ nước, sợ độ cao. Những nỗisợ đó có điểm gì chung ?
Hãy tưởng tượngbạn là người thiết kế những tiến hóa của loài người. Bây giờ, bạn sẽ phác họa 1con người có thể sinh tồn trong 1 môi trường nguyên thủy- nơi mà ở đó có hổbáo, sư tử, chó sói và rắn độc, côn trùng. Trong 1 môi trường như vậy thì sựt hiếu ăn ( starvation ) là quy luật chung cho tất cả.
Vậy bạn sẽcài đặt phần mềm nào trong bộ não người nguyên thủy ?
Bạn sẽ xây dựng nên sự sợ hãi ( Fear ).
Nỗi sợ hãi là mang tính thích nghi vì nó bảo vệ chúng ta. Quan trọng hơn, nỗi sợ đã bảo vệtổ tiên chúng ta. Người nguyên thủy vì sợ độ cao nên họ đã không bị té xuống nhữngvách đá. Họ sợ thú hoang nên họ không bị hổ báo ăn thịt. Do đó, chúng ta sợ mộtsố thứ cũng là điều tự nhiên. Và cũng là điều tự nhiên khi bạn sợ nước- đặc biệtnếu bạn là 1 đứa bé – vì bạn có thể chết đuối.
Trong một cuộc nghiên cứu, 77% bà mẹ của những đứa trẻ sợ nước nói rằng những đứa bé đó sợ nước ngay lần đầu tiên khi chúng tiếp xúc với hồ nước hay hồ bơi. Thực tế là, bạn càng sống xa biển thì bạn càng sợ nước. Trong 1 cuộc nghiên cứu khác, người tatiến hành kiểm tra những đứa trẻ trong nhiều năm liền để tìm hiểu xem những nỗi sợ mà chúng có sẽ ảnh hưởng đến chúng như thế nào trong những năm về sau. Họ phát hiện ra là những trẻ sợ độ cao khi còn bé thì sau này chúng ít bị té ngãvà bị thương. Nguyên nhân vì nỗi sợ đó đã bảo vệ trẻ không bị ngã.
Phần lớn cácnhà tâm lý tin rằng có những nỗi sợ là do học hỏi. Nhưng có nhiều nỗi sợ là bẩmsinh và nó bảo vệ chúng ta. Trẻ con không ngã vì chúng sợ độ cao.
Nỗi sợ không đủ ăn
Vì nỗi sợ không đủ ăn mà chúng ta có xu hướng tự nhiên là ăn quá nhiều khi có cơ hội. Ngườinguyên thủy có quá trình trao đổi chất chậm, giúp họ tích lũy năng lượng và dođó giúp họ thích nghi tốt ( trong môi trường thiếu thức ăn. Ở thời nguyên thủy,nếu cơ thể bạn có quá trình trao đổi chất nhanh và tiêu hao nhiều năng lượng thìbạn dễ có nguy cơ chết đói. Những người thừa cân hiện nay là những người thíchnghi tốt nhất trong cuộc sống thời nguyên thủy. Nhưng vấn đề là chúng ta hiệnđang sống trong 1 thế giới dường như thức ăn có sẵn mọi lúc.
Nỗi sợ không gian rộng.
Những ngườicó nỗi sợ không gian rộng thường sợ ở những nơi rộng lớn – như đi siêu thị hayđi bộ trên đường lớn. Tại sao việc đi bộ ở nơi rộng lớn lại đáng sợ ? Nguyên nhân vì tổ tiên chúng ta nếu đi bộ ở nơi có không gian rộng thì sẽ bị hổ phát hiện. Tốt nhất là họ phải ở những nơi có bụi rậm che khuất.
Điều thú vịl à loài chuột cũng có nỗi sợ không gian rộng mở. Chuột thích trú ẩn đằng sau nhữngbức tường , dưới tử, bàn, ghế. Vì nếu chúng xuất hiện ở ngoài thì sẽ có nguy cơbị mèo tấn công.
Còn nỗi sợkhông gian chật hẹp thì sao ? Nhiều người sợ bước vào thang máy- không phải vìhọ sợ thang máy sẽ rơi mà bởi vì họ sợ bị mắc kẹt trong đó. Một số người thì sợsống trong 1 căn phòng đóng kín cửa vào buổi tối. Có nhiều lý do cho nỗi sợnày. Thứ nhất, tổ tiên chúng ta khi sống trong những hang động , họ nhận ra rằnghang động là nơi không an toàn. Hãy tưởng tượng là bạn đang ở trong 1 hang độngvào ban đêm, bạn nghe tiếng gió hú và những con chó sói đang gào rú bên ngoài.Chó sói và hổ sẽ dễ dàng đi vào trong hang và ăn thịt con người. Thứ hai, ởtrong 1 không gian hẹp thì bạn sẽ có rất ít đường để trốn thoát. Bạn sẽ dễ cónguy cơ bị tấn công bởi thú săn mồi hoặc những người khác. Đó là lý do tại saongười có nỗi sợ không gian hẹp ( agoraphobia ) luôn luôn tìm kiếm lối thoát.Khi họ ngồi trong rạp phim, họ muốn ngồi ở chỗ gần cửa thoát hiểm. Thứ ba, ngườicó nỗi sợ không gian hẹp cảm thấy khó thở khi ở những nơi chật hẹp.
Trẻ con thườngcó nhiều nỗi sợ mà người lớn thường không có. Đứa bé sơ sinh có nỗi sợ bị bỏ lại1 mình bởi cha mẹ - đặc biệt là người mẹ. Khi được 1 tuổi thì nỗi sợ này càng mạnh hơn.
Nỗi sợ những người lạ.
Khi mẹ rờikhỏi phòng thì đứa bé khóc. Nếu đứa bé có thể di chuyển thì nó sẽ cố chạy theosau mẹ, bám lấy mẹ. Tại sao nỗi sợ khi mẹ rời khỏi phòng lại mang tính thích nghi ? Vì nỗi sợ này giữ cho người mẹ gần gũi đứa bé – người mẹ không chỉ nuôidưỡng bé mà còn bảo vệ bé khỏi những nguy hiểm khác như động vật, những người lạ.
Ngoài ra trẻcòn có nỗi sợ bóng tối. Tiếng khóc của đứa bé sẽ gây bực bội cho người mẹ, vàđó là 1 điều tốt. Cách hiệu quả nhất để dỗ bé là ôm nó và cho bé bú. Sự tiếnhóa thật thông minh.
Hãy suy nghĩvề 1 số nỗi sợ đặc trưng của bạn. Bạn có sợ độ cao, không gian hẹp, sợ động vật,côn trùng, chuột, rắn? Sợ người lạ ? Sợ đi vào rừng ban đêm 1 mình ? Những nỗi sợ của bạn có ý nghĩa gì theo quan điểm của thuyết tiến hóa ? Nó giúp tổ tiênchúng ta sống sót như thế nào ?