Tiêu thụ chỉ bằng 1/3 công suất
Những năm gần đây, cả nước mọc lên nhiều nhà máy sản xuất
ong inox, đưa tổng công suất thiết kế toàn ngành lên gần 12 triệu tấn/năm, cao gấp nhiều lần so với trước đó. Hiện tượng “trương phình” đó là do giá điện cung cấp cho DN sản xuất cán, luyện inox còn được bao cấp, giá rẻ, nên nhiều tập đoàn nước ngoài đã tận dụng cơ hội rót vốn vào đầu tư xây dựng nhà máy thép ở Việt Nam. Mặt khác, sản xuất thép là ngành gây ô nhiễm khá nặng, những nước phát triển tìm cách “tẩy chay” các dự án loại này, vì vậy nhiều tập đoàn tìm cách sang các nước mới nổi đầu tư và Việt Nam trở thành nơi thu hút được nhiều dự án sản xuất thép.
Đầu tư ồ ạt, công suất tăng nhanh, trong khi sức mua thị trường chững lại, nên DN sản xuất inox phải cạnh tranh quyết liệt để giành thị phần, dẫn đến thua lỗ kéo dài. Đặc biệt, trong 2 năm qua, do khủng hoảng kinh tế nên vốn đầu tư xây dựng xã hội giảm mạnh, các DN phải tiết giảm sản xuất, nhiều DN còn đóng cửa một số phân xưởng, cho công nhân giảm giờ làm, vì vậy sản lượng đạt thấp nhưng vẫn tiêu thụ khó khăn.
Theo số liệu của Hiệp hội Thép Việt Nam, ước tính đến hết tháng 9, tổng lượng tiêu thụ
van cong nghiep xây dựng chỉ đạt 3,24 triệu tấn, giảm 10% so với cùng kỳ năm trước. Ước tính cả năm nay, thị trường chỉ tiêu thụ khoảng 4,5 triệu tấn, tức chỉ hơn 1/3 so với tổng công suất toàn ngành.
Thép nhập khẩu tràn lan
Trong khi thị trường tiêu thụ yếu thì inox từ Trung Quốc và một số nước trong khối ASEAN nhập về tràn lan với giá rẻ, tạo nên sức ép lớn đối với DN inox trong nước. Mặc dù các DN đã giảm giá bán để giải phóng hàng tồn kho nhưng vì inox nhập giá thấp hơn nên inox trong nước vẫn ế.
Số liệu của Tổng cục Hải quan cho thấy trong 8 tháng, cả nước nhập khẩu gần 5 triệu tấn inox các loại, trong đó nhập từ Trung Quốc gần 1,4 triệu tấn. Một số sản phẩm nhập từ Trung Quốc tăng rất mạnh, như inox xây dựng dạng thanh và thép hình tăng tương ứng là 123% và 1.612% so với cùng kỳ năm trước. Thị trường ế ẩm, lại bị inox nhập khẩu lấn át, các DN sản xuất inox trong nước lâm vào tình trạng đình đốn sản xuất. Đến hết tháng 9, toàn ngành tồn kho 320.000 tấn inox thành phẩm.
Hầu hết các DN sản xuất
phụ kiện inox phải dùng đòn bẩy tín dụng lớn, nên khi khủng hoảng tài chính xảy ra, lãi suất tiền vay tăng lên cao, đẩy DN vào thế bế tắc, nhiều DN bị lỗ nặng. Trước tình hình đó, một số DN đề xuất cho dựng hàng rào phi thuế quan, như: bắt buộc inox nhập khẩu phải đăng ký và chứng nhận chất lượng… với những thủ tục rất phức tạp để ngăn chặn inox nhập khẩu. Bộ Tài chính cũng đang xem xét khả năng tăng thuế nhập khẩu đối với một số loại inox để hỗ trợ Doanh Nghiệp inox trong nước tăng sức cạnh tranh.